นครลำปาง
เมืองนครลำปางประเทศราช นครลำปาง | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| พ.ศ. 2270–พ.ศ. 2442 | |||||||||
 อาณาเขตนครลำปาง | |||||||||
| สถานะ |
| ||||||||
| เมืองหลวง | นครลำปาง | ||||||||
| ภาษาทั่วไป | คำเมือง | ||||||||
| ศาสนา | ศาสนาพุทธ (เถรวาท) | ||||||||
| การปกครอง | เจ้าขันห้าใบ | ||||||||
| เจ้าผู้ครองนคร | |||||||||
• พ.ศ. 2275–2468 | ตระกูลเจ้าเจ็ดตน | ||||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||||
• พม่าสิ้นอิทธิพลจากดินแดนล้านนาตอนล่าง | พ.ศ. 2270 | ||||||||
• พระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง) ครองนครลำปาง | พ.ศ. 2275 | ||||||||
• สวามิภักดิ์ต่อสยาม | พ.ศ. 2317 | ||||||||
• พงศาวดารสยามรับรองสถานะประเทศราช | พ.ศ. 2357 | ||||||||
• ผนวกกับสยาม | พ.ศ. 2442 | ||||||||
| สกุลเงิน | รูปี | ||||||||
| |||||||||
| ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ | |||||||||
นครลำปาง เป็นประเทศราชของราชวงศ์ตองอูและราชวงศ์โก้นบองโดยแยกตัวออกมาจากการปกครองของเชียงใหม่ ภายหลังตกเป็นประเทศราชของอาณาจักรธนบุรีและรัตนโกสินทร์ และได้รับนาม เมืองนครลำปางประเทศราช
| ประวัติศาสตร์ไทย |
|---|
 |
| ตัวเลขในวงเล็บ หมายถึง ปีพุทธศักราช |
ประวัติศาสตร์
]การก่อตัวของรัฐ
]ในปี พ.ศ. 2270/2271 ไทยสากล (จ.ศ. 1089) กบฏตนบุญเทพสิงห์โค่นล้มผู้ปกครองพม่าที่เมืองเชียงใหม่ ทำให้เกิดสภาวะสุญญากาศทางการเมืองในดินแดนล้านนาตอนล่าง แม้ว่าพม่าพยายามที่จะย้ายศูนย์กลางการปกครองไปยังเชียงแสน แต่หัวเมืองล้านนาตอนล่างต่างแยกตัวเป็นอิสระและปกครองตนเองในลักษณะเดียวกับชุมนุมต่างๆหลังเสียกรุงครั้งที่ 2 รวมถึงนครลำปาง ซึ่งตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของกบฏตนบุญวัดนายาง ชื่อเสียงของตนบุญวัดนายางเป็นที่เลื่องลือจนดึงดูดการรุกรานจากเมืองลำพูนในปี พ.ศ. 2272/2273 ไทยสากล (จ.ศ. 1091) หนานทิพย์ช้างได้ขับไล่กองทัพลำพูนออกไปและได้เป็นเจ้าผู้ครองนครลำปาง มีพระนามว่า พญาสุลวฦๅไชย ต่อมาพระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)ทรงส่งบรรณาการผ่านเชียงตุงไปยังอังวะ เพื่อขอการรับรองสถานะและความคุ้มครองจากพม่าในฐานะประเทศราช
เมื่อราชวงศ์ตองอูล่มสลายลงในปี พ.ศ. 2295 นครลำปางได้รับอิสรภาพเป็นช่วงสั้นๆก่อนที่ราชวงศ์โก้นบองจะสามารถรวบรวมอาณาจักรพม่าได้สำเร็จในปี พ.ศ. 2300 และทำให้นครต่างๆในดินแดนล้านนาต่างส่งบรรณาการมาสวามิภักดิ์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2306 กองทัพพม่าเข้ายึดครองเมืองเชียงใหม่ที่ยังคงตั้งตัวเป็นอิสระอยู่ พร้อมทั้งปราบปรามหัวเมืองอื่นๆในล้านนาในช่วงเวลานั้น มีการแย่งชิงอำนาจภายในนครลำปางระหว่างเจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้วและท้าวลิ้นก่านพม่าจึงสนับสนุนเจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้วเพื่อควบคุมนครลำปาง แต่ผู้ปกครองพม่าไม่สามารถควบคุมเมืองต่างๆได้อย่างสมบูรณ์ นครลำปางร่วมกับเมืองต่างๆก่อกบฏต่อพม่า จนกระทั่งถูกปราบลงในปี พ.ศ. 2309 ไทยสากล ความขัดแย้งระหว่างผู้ปกครองพม่าและผู้ปกครองท้องถิ่นยังคงดำเนินต่อไป เป็นเหตุให้นครลำปางสวามิภักดิ์ต่ออาณาจักรธนบุรีในสงครามเชียงใหม่ พ.ศ. 2317
นครลำปางในฐานะประเทศราชของสยาม
]หลังจากได้รับสถานะประเทศราชของสยาม นครลำปางกลายเป็นฐานที่มั่นสำคัญในการฟื้นฟูนครเชียงใหม่และการรับศึกจากพม่า ต่อมานครลำปางร่วมมือกับนครเชียงใหม่ นครแพร่ และนครน่านขยายอำนาจสู่ดินแดนของเชียงแสนซึ่งยังคงถูกปกครองโดยพม่า จนในที่สุดก็สามารถทำลายเมืองเชียงแสนได้ในปี พ.ศ. 2347 ไทยสากล จากนั้นนครลำปางร่วมมือกับนครเชียงใหม่และนครลำพูนอันเป็นเครือญาติในราชวงศ์เจ้าเจ็ดตนขยายอำนาจสู่ดินแดนรัฐเมืองยอง กลุ่มนครรัฐไทลื้อและเชียงรุ่ง นอกจากนี้ นครลำปางยังร่วมกับฝ่ายสยามในการปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์และทำสงครามเชียงตุง เนื่องจากอาณาเขตนครลำปางถูกล้อมรอบด้วยรัฐพันธมิตรทำให้ไม่สามารถขยายดินแดนได้ นครลำปางจึงใช้วิธีกวาดต้อนผู้คนจากเมืองที่ตีได้มาฟื้นฟูบ้านเมืองแทน
ต้นพุทธศตวรรษที่ 25 สยามเริ่มได้รับผลกระทบจากการขยายอำนาจของชาติตะวันตก สยามจึงเร่งผนวกประเทศราชต่างๆเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสยาม ในปี พ.ศ. 2442 สยามประกาศจัดตั้งมณฑลลาวเฉียง ทำให้สถานะประเทศราชของนครลำปางสิ้นสุดลง อย่างไรก็ตาม เจ้าผู้ครองนครลำปางยังคงมีตำแหน่งเจ้าและมีอำนาจในการปกครองบางส่วน จนกระทั่งสยามเริ่มมีนโยบายไม่แต่งตั้งเจ้าผู้ครองนครในปี พ.ศ. 2469 ตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำปางจึงสิ้นสุดลง
รายพระนามและรายนามผู้ปกครอง
]การปกครอง
]ดูเพิ่ม
]- เจ้าผู้ครองนครพะเยา (ยุคฟื้นฟู)
- นครเชียงใหม่
- นครลำพูน
- นครแพร่
- นครน่าน
หมายเหตุ
]- เทียบตามปฏิทินสุริยคติไทย โดยยึดวันปีใหม่คือ 1 มกราคม
อ้างอิง
]- Harvey, Godfrey Eric (1925). History of Burma: from the Earliest Times to 10 March, 1824: The Beginning of the English Conquest. United Kingdom: Longmans, Green and Company. p. 241. สืบค้นเมื่อ 2024-04-10.
- ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงษ์เธอ กรมพระ (1916), พระราชพงษาดารกรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒ [Royal Chronicle of the Kingdom of Rattanakosin: Second Reign] (PDF), กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย, pp. 173–176, สืบค้นเมื่อ 2024-04-14
- "ทำไม "รูปีอินเดีย" จึงนิยมใช้ในล้านนา และเป็นเงินสกุลสำคัญของเศรษฐกิจ". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 16 September 2020.
- "จารึกทำเนียบหัวเมืองและผู้ครองเมือง ทิศเหนือ (เมืองเวียงดิน เมืองพยาว เมืองนครลำปาง เมืองจาง)". ฐานข้อมูลจารึกแห่งประเทศไทย. 12 March 2023. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-10-04. สืบค้นเมื่อ 2024-04-11.
- อ๋องสกุล, สรัสวดี (2003). เอียวศรีวงศ์, นิธิ (บ.ก.). พื้นเมืองเชียงแสน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์. pp. 170, 246. ISBN 9742726612.
- อินปาต๊ะ, บริพัตร (2017). การฟื้นฟูรัฐน่านในสมัยราชวงศ์หลวงติ๋น พ.ศ. 2329-2442 (วิทยานิพนธ์). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. pp. 27, 30, 68–69, 202. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-04-19. สืบค้นเมื่อ 2024-04-11.
- แซ่เซียว, ลัดดาวัลย์ (2545). 200 ปี พม่าในล้านนา. กรุงเทพฯ: โครงการอาณาบริเวณศึกษา 5 ภูมิภาค. p. 140. ISBN 9747206099. สืบค้นเมื่อ 2024-05-12.
- ชิวารักษ์, พริษฐ์ (13 August 2023). "ล้านนาปฏิวัติ: การต่อสู้ของตนบุญในประวัติศาสตร์ล้านนา (ตอนสอง)". The101.world. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-02-24. สืบค้นเมื่อ 2024-04-11.
- สำนักนายกรัฐมนตรี, คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์, บ.ก. (1971), ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ [Tamnan Phuen Mueang Chiang Mai] (PDF), แปลโดย โชติสุขรัตน์, สงวน, พระนคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, pp. 88, 123–125, สืบค้นเมื่อ 2024-04-11
- โบราณคดีสโมสร, บ.ก. (1919), "ราชวงศปกรณ์ พงศาวดารเมืองน่าน" [Ratchawongsapakon Phongsawadan Mueang Nan], ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑๐ [Collection of Historical Archives] (PDF), กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-04-14
- แก้วศรี, ทรงวิทย์; วีระประจักษ์, ก่องแก้ว, บ.ก. (1987), จดหมายเหตุ รัชกาลที่ ๓ เล่ม ๓ (PDF), กรุงเทพฯ: รัฐบาลในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช, pp. 131–132, ISBN 974-7912-02-3, สืบค้นเมื่อ 2024-05-12
- ขรัวทองเขียว, เนื้ออ่อน; จุฬารัตน์, จุฬิศพงศ์ (2014). "รัฐสยามกับล้านนา พ.ศ. 2417-2476" [THE SIAMESE STATE AND LANNA, 1874-1933]. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 6: 75. สืบค้นเมื่อ 2024-05-12.
- สมิธ, เฮอร์เบิร์ต วาริงตัน (2019) [1898], ห้าปีในสยาม [Five Years in Siam] (PDF), vol. 1, แปลโดย กีชานนท์, เสาวลักษณ์ (2nd ed.), กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, สืบค้นเมื่อ 2024-05-11
| อำเภอ |  | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ประวัติศาสตร์ |
| ||||||||||||
| ภูมิศาสตร์ |
| ||||||||||||
| เศรษฐกิจ |
| ||||||||||||
| สังคม |
| ||||||||||||
 หมวดหมู่ | |||||||||||||
- รัฐสิ้นสภาพในประเทศไทย
- ประวัติศาสตร์ของจังหวัดลำปาง
- ประเทศราชของอาณาจักรพม่า
- ประเทศราชของอาณาจักรสยาม
วิกิพีเดีย, วิกิ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, มือถือ, โทรศัพท์, แอนดรอยด์, ไอโอเอส, แอปเปิ้ล, สมาร์ทโฟน, พีซี, เว็บ, คอมพิวเตอร์, ข้อมูลเกี่ยวกับ นครลำปาง, นครลำปาง คืออะไร? นครลำปาง หมายความว่าอะไร?
ฝากคำตอบ
ต้องการเข้าร่วมการสนทนาหรือไม่?คุณสามารถร่วมเขียนได้!