อำเภอเมืองน่าน

อำเภอเมืองน่าน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Nan
แม่ค้าริมถนนข้างวัดภูมินทร์ยามค่ำคืน
คำขวัญ:  นมัสการพระธาตุเขาน้อย แอ่วดอยภูหลวง บวงสรวงเสาหลักเมือง ศิลปกรรมรุ่งเรืองตำนานวัดเมืองน่าน
แผนที่จังหวัดน่าน เน้นอำเภอเมืองน่าน
พิกัด: 18°47′37″N 100°43′46″E / 18.79361°N 100.72944°E / 18.79361; 100.72944
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	น่าน
พื้นที่
• ทั้งหมด	813.126 ตร.กม. (313.950 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2567)
• ทั้งหมด	81,528 คน
• ความหนาแน่น	100.26 คน/ตร.กม. (259.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	55000
รหัสภูมิศาสตร์	5501
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองน่าน เลขที่ 538 หมู่ที่ 11 ตำบลไชยสถาน อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน 55000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เมืองน่าน (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอที่เป็นศูนย์กลางการบริหารราชการและศูนย์กลางธุรกิจของจังหวัดน่าน

แต่เดิมที อำเภอเมืองน่าน มีอาณาเขตที่กว้างขวางมาก ภายหลังจึงมีการแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็นอำเภอต่างๆ ตามลำดับ ดังนี้

• อำเภอแม่จริม
  • วันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2512 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลพงษ์ ตำบลหนองแดง และตำบลหมอเมือง ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอแม่จริม
  • วันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2520 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็น ”อำเภอแม่จริม“
• อำเภอบ้านหลวง
  • วันที่ 17 มีนาคม พ.ศ. 2496 โอนพื้นที่ตำบลสวด อำเภอปง จังหวัดเชียงราย ให้มาขึ้นกับจังหวัดน่าน
  • วันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2516 ตั้งตำบลป่าคาหลวง แยกจากตำบลสวด
  • วันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2518 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลป่าคาหลวง ตำบลสวด และตำบลบ้านฟ้า ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านหลวง แต่ไม่สามารถตั้งเป็นอำเภอใหม่ได้ เนื่องจากไม่เข้าเกณฑ์ในการจัดตั้งอำเภอใหม่
  • วันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2523 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกบางหมู่บ้านออกมาจากการปกครองของตำบลป่าคาหลวง รวมตั้งเป็นตำบลบ้านพี้
  • วันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2536 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ยกฐานะขึ้นเป็น “อำเภอบ้านหลวง”
• อำเภอสันติสุข
  • วันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2512 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกตำบลพงษ์ ตำบลหนองแดง และตำบลหมอเมือง ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอแม่จริม
  • วันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2520 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็น ”อำเภอแม่จริม“
  • วันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2521 แยกหมู่ 4-6, 8, 10 และหมู่ 12 (ในขณะนั้น) ออกมาจากการปกครองของตำบลดู่พงษ์ จัดตั้งตำบลป่าแลวหลวง เพื่อเตรียมจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอ
  • วันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2524 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกท้องที่ตำบลป่าแลวหลวง และตำบลดู่พงษ์ ของอำเภอเมืองน่าน ออกมาตั้งเป็น กิ่งอำเภอสันติสุข
  • วันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2526 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้โอนท้องที่ตำบลพงษ์ (ส่วนที่เหลือจากการแยกตำบลแม่จริม) ของอำเภอแม่จริม เข้ามาสมทบในการปกครองของทางกิ่งอำเภอ โดยให้มีผลภายในวันที่ 21 เมษายน ปีเดียวกัน
  • วันที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2537 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็น ”อำเภอสันติสุข“
• อำเภอภูเพียง
  • วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490 แยกพื้นที่หมู่ 4-7 (ในขณะนั้น) ของตำบลน้ำแก่น จัดตั้งขึ้นเป็นตำบลนาปัง และแยกพื้นที่หมู่ 4-6 (ในขณะนั้น) ของตำบลท่าน้าว จัดตั้งขึ้นเป็นตำบลม่วงตึ๊ด กับแยกพื้นที่หมู่ 6-7 (ในขณะนั้น) ของตำบลฝายแก้ว จัดตั้งขึ้นเป็นตำบลเมืองจัง
  • วันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2533 โดยแยกพื้นที่หมู่ 3, 6, 9-10 และหมู่ 12 (ในขณะนั้น) ของตำบลน้ำแก่น ตั้งเป็นตำบลน้ำเกี๋ยน
  • วันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2540 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยให้แยกพื้นที่ตำบลม่วงตึ๊ด ตำบลนาปัง ตำบลน้ำแก่น ตำบลน้ำเกี๋ยน ตำบลเมืองจัง ตำบลท่าน้าว และตำบลฝายแก้ว ของอำเภอเมืองน่าน จัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอภูเพียง
  • วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 จึงมีพระราชกฤษฎีกาฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็น ”อำเภอภูเพียง“ ตามโครงการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธันวาคม พ.ศ. 2550

อำเภอเมืองน่านมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเชียงม่วน อำเภอปง (จังหวัดพะเยา) และอำเภอท่าวังผา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอสันติสุขและอำเภอภูเพียง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเวียงสา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านหลวง

อำเภอเมืองน่านแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 11 ตำบล 109 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	ในเวียง		Nai Wiang	-	17,241
2.	บ่อ		Bo	10	4,293
3.	ผาสิงห์		Pha Sing	9	7,109
4.	ไชยสถาน		Chai Sathan	11	8,254
5.	ถืมตอง		Thuem Tong	8	3,460
6.	เรือง		Rueang	8	4,257
7.	นาซาว		Na Sao	7	3,619
8.	ดู่ใต้		Du Tai	15	8,653
9.	กองควาย		Kong Khwai	12	5,199
10.	บ่อสวก		Bo Suak	13	6,473
11.	สะเนียน		Sanian	16	13,507

ท้องที่อำเภอเมืองน่าน ประกอบด้วย องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองน่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลในเวียงทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลผาสิงห์
• เทศบาลตำบลดู่ใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดู่ใต้ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลกองควาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกองควายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลผาสิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาสิงห์ (นอกเขตเทศบาลเมืองน่าน)
• องค์การบริหารส่วนตำบลไชยสถาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไชยสถานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลถืมตอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถืมตองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเรือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเรืองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาซาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาซาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อสวก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อสวกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสะเนียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสะเนียนทั้งตำบล

• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน
• เสาหลักเมืองน่าน
• แนวกำแพงเมืองเก่า
• วนอุทยานถ้ำผาตูบ ตำบลผาสิงห์
• แหล่งเตาเผาโบราณบ้านบ่อสวก ตำบลบ่อสวก
• น้ำตกดอยหลวง ตำบลเรือง
• น้ำตกสองแคว ตำบลสะเนียน
• น้ำตกดอยหมอก
• น้ำตกห้วยซ้อน
• ดอยตีดู้ว์
• หาดหินขาว หมู่บ้านท่าช้าง ตำบลในเวียง
• ศูนย์การเรียนรู้ดาราศาสตร์และหอดูดาว เฉลิมพระเกียรติฯ
• โฮงเจ้าฟองคำ
• พิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้านพระเกิด
• หอศิลป์ริมน่าน
• หอศิลป์พิงพฤกษ์
• หออัตลักษณ์นครน่าน

• วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร)
  ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน
• วัดพญาภู พระอารามหลวง (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ)
  ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน

• ตำบลดู่ใต้
  1. วัดป่าปัญญาวุธาราม
  2. วัดเขาน้อยเทสรังสี
• ตำบลสะเนียน
  1. วัดป่าศรีถาวรวังตาว
• ตำบลผาสิงห์
  1. วัดป่านันทบุรีญาณสังวราราม
• ตำบลเรือง
  1. วัดดอยแยง

• คริสตจักรประสิทธิพรน่าน ตำบลในเวียง
• คริสตจักรธรรมาภรณ์ หมู่ 1 ตำบลบ่อ
• คริสตจักรธารพระพร หมู่ 9 ตำบลบ่อ

• โรงเรียนน่านประชาอุทิศ
• โรงเรียนบ่อสวกวิทยาคาร
• โรงเรียนศรีสวัสดิ์วิทยาคาร
• โรงเรียนสตรีศรีน่าน

• โรงเรียนบ้านดอน (ศรีเสริมกสิกร)
• โรงเรียนราชานุบาล

• โรงเรียนเทศบาลบ้านพระเนตร (สามัคคีวิทยาคาร)
• โรงเรียนเทศบาลบ้านภูมินทร์ (จุมปีวนิดาภรณ์)
• โรงเรียนเทศบาลบ้านสวนตาล (ดรุณวิทยา)

• โรงเรียนซินจง
• โรงเรียนนันทบุรีวิทยา
• โรงเรียนน่านคริสเตียนศึกษา
• โรงเรียนนิธิวิทย์
• โรงเรียนอนุบาลอยู่วิทยา

• โรงพยาบาลน่าน

• ท่าอากาศยานน่านนคร