ประเทศบุรุนดี

สาธารณรัฐบุรุนดี Republika y'u Burundi (คิรุนดี) République du Burundi (ฝรั่งเศส)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: Unité, Travail, Progrès (ภาษาฝรั่งเศส: เอกภาพ แรงงาน ความก้าวหน้า)
เพลงชาติ: บูรูนดีบกาชู
เมืองหลวง	กีเตกา (ทางการบริหาร) บูจุมบูรา (ทางเศรษฐกิจ) 3°30′S 30°00′E / 3.500°S 30.000°E / -3.500; 30.000
เมืองใหญ่สุด	บูจุมบูรา
ภาษาราชการ	ภาษาคิรุนดีและภาษาสวาฮีลี
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดีพรรคเด่น ภายใต้ระบอบเผด็จการอำนาจนิยม
• ประธานาธิบดี	เอวาริสต์ อีนดายิชิมิเย
• รองประธานาธิบดี	เนสเตอร์ นทาฮอนตูเย
• นายกรัฐมนตรี	พรอสเพอร์ บาซอมบันซา
ประกาศเอกราช
• จาก เบลเยียม	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2505
พื้นที่
• รวม	27,830 ตารางกิโลเมตร (10,750 ตารางไมล์) (143)
• แหล่งน้ำ (%)	7.8%
ประชากร
• 2563 ประมาณ	11,865,821 (77)
• สำมะโนประชากร 2551	8,053,574
• ความหนาแน่น	401.6 ต่อตารางกิโลเมตร (1,040.1 ต่อตารางไมล์) (20)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2562 (ประมาณ)
• รวม	$8.380 พันล้าน
• ต่อหัว	$727
จีดีพี (ราคาตลาด)	2562 (ประมาณ)
• รวม	$3.573 พันล้าน
• ต่อหัว	$310
จีนี (2556)	39.2 ปานกลาง
เอชดีไอ (2562)	0.433 ต่ำ · 185
สกุลเงิน	ฟรังก์บุรุนดี (BIF)
เขตเวลา	UTC+2 (เวลาแอฟริกากลาง (Central Africa Time, CAT))
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง)	UTC+2 (ไม่มี)
รหัสโทรศัพท์	257
โดเมนบนสุด	.bi
1ประมาณค่าจากการถดถอย (regression) ค่า PPP อื่น ๆ บัญญัติไตรยางศ์จากค่าประมาณมาตรฐานล่าสุดของ International Comparison Programme

บุรุนดี (ฝรั่งเศสและคิรุนดี: Burundi) หรือเรียกอย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐบุรุนดี (คิรุนดี: Republika y'u Burundi; ฝรั่งเศส: République du Burundi) หรือชื่อเดิมว่า อุรุนดี (อังกฤษ: Urundi) คือประเทศที่ตั้งอยู่ในภูมิภาคเกรตเลกส์ของแอฟริกา บุรุนดีมีพรมแดนทางเหนือจดประเทศรวันดา ทางใต้และตะวันออกจดประเทศแทนซาเนีย และทางตะวันตกจดสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก บุรุนดีเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล อย่างไรก็ดี ทางตะวันตกส่วนใหญ่ติดต่อกับทะเลสาบแทนกันยีกา (Lake Tanganyika) ชื่อบุรุนดีมาจากภาษากลุ่มบันตู ภาษายาวี

นอกจากจะเป็นประเทศที่ห่างไกลทางภูมิศาสตร์ มีความกดดันทางประชากร และมีทรัพยากรเบาบางแล้ว บุรุนดีเป็นหนึ่งในประเทศที่ยากจนและมีความลำบากมากที่สุดในแอฟริกาและโลก ขนาดเล็กของบุรุนดี ต่างจากปัญหาใหญ่ที่มีเกี่ยวกับการไกล่เกลี่ยพื้นที่ที่เป็นสิทธิ์ของชนกลุ่มน้อยตุ๊ดซี่ กับชนกลุ่มใหญ่ฮูตู

บุรุนดีเป็นหนึ่งในไม่กี่ประเทศในแอฟริกา เช่นเดียวกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างรวันดา และประเทศอื่นๆ (เช่นบอตสวานา เลโซโทและเอสวาตีนี) ที่ถือเป็นดินแดนที่สืบเนื่องมาจากรัฐแอฟริกายุคก่อนอาณานิคมโดยตรง ประวัติศาสตร์ยุคแรกของบุรุนดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทและลักษณะของกลุ่มชาติพันธุ์หลักสามกลุ่มของประเทศ ได้แก่ ทวา ฮูตู และทุตซี เป็นที่ถกเถียงกันอย่างมากในหมู่นักวิชาการ

บุรุนดี (Burundi) เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล ตั้งอยู่ในภูมิภาคแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันออก พรมแดนทางตะวันตกติดกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก ทางเหนือกับรวันดา และทางตะวันออกและใต้กับแทนซาเนีย

ประเทศมีพื้นที่รวมประมาณ 27,830 ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูงและภูเขา โดยมีแนวเขาสูงทอดยาวจากเหนือไปใต้ในเขตตะวันตก ใกล้กับพรมแดนรวันดา ที่ราบสูงตรงกลางประเทศค่อย ๆ ลดระดับลงทางตะวันออกสู่ที่ราบแทนซาเนีย

แหล่งน้ำสำคัญคือ ทะเลสาบแทงกันยีกา ซึ่งอยู่ทางตะวันตก เป็นหนึ่งในทะเลสาบน้ำจืดที่ลึกที่สุดในโลก และเป็นเส้นพรมแดนธรรมชาติกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก แม่น้ำหลายสายในประเทศเป็นต้นน้ำของแม่น้ำไนล์ เช่น แม่น้ำรุวิรอนซา (Ruvyironza) ซึ่งถือว่าเป็นต้นกำเนิดที่ไกลที่สุดของแม่น้ำไนล์

ภูมิอากาศของบุรุนดีเป็นแบบ ภูเขาสูงเขตร้อน (tropical highland climate) มีสองฤดูกาลคือ ฤดูฝนตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ถึงพฤษภาคม และฤดูแล้งตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม อุณหภูมิโดยทั่วไปอยู่ระหว่าง 16–25 °C แต่จะแตกต่างไปตามระดับความสูง

บุรุนดีเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล ขาดแคลนทรัพยากร และมีภาคการผลิตที่ยังพัฒนาไม่เต็มที่ เศรษฐกิจส่วนใหญ่เป็นภาคเกษตรกรรม คิดเป็น 50% ของ GDP ในปี 2017 และประชากรมากกว่า 90% ทำเกษตรกรรมเพื่อยังชีพ และคิดเป็น 90% ของภาคเกษตรกรรมทั้งหมด สินค้าส่งออกหลักของบุรุนดีคือกาแฟและชา ซึ่งคิดเป็น 90% ของรายได้จากการแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ แม้ว่าการส่งออกจะมีสัดส่วนค่อนข้างน้อยของ GDP ผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรอื่นๆ ได้แก่ ฝ้าย ชา ข้าวโพด ข้าวฟ่างมันเทศ กล้วยมันสำปะหลัง เนื้อวัว นม และหนังสัตว์ แม้ว่าการทำเกษตรเพื่อยังชีพจะเป็นที่พึ่งพาอย่างมาก แต่หลายคนก็ยังไม่มีทรัพยากรมากพอที่จะเลี้ยงชีพได้ เนื่องมาจากการเติบโตของประชากรจำนวนมากและไม่มีนโยบายที่สอดคล้องกันในการควบคุมการถือครองที่ดิน ในปี 2014 พื้นที่ฟาร์มโดยเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณหนึ่งเอเคอร์

บุรุนดีเป็นหนึ่งในประเทศที่ยากจนที่สุดในโลก เนื่องมาจากภูมิประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล การขาดการเข้าถึงการศึกษา และการแพร่ระบาดของเชื้อเอชไอวี/เอดส์ประชากรบุรุนดีประมาณ 80% จึงต้องอาศัยอยู่ในความยากจน เกิดภาวะอดอยากและการขาดแคลนอาหารทั่วทั้งบุรุนดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในศตวรรษที่ 20 และตามโครงการอาหารโลกเด็กอายุต่ำกว่า 5 ขวบจำนวน 56.8% ประสบปัญหาทุพโภชนาการเรื้อรัง รายได้จากการส่งออกของบุรุนดี และความสามารถในการชำระค่าสินค้านำเข้า ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศและราคากาแฟและชาในตลาดโลกเป็นหลัก

กำลังซื้อของชาวบุรุนดีส่วนใหญ่ลดลง เนื่องจากค่าจ้างที่เพิ่มขึ้นไม่ทันกับภาวะเงินเฟ้อ ภาวะความยากจนที่ทวีความรุนแรงขึ้นทำให้บุรุนดียังคงต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากผู้บริจาคทั้งในระดับทวิภาคีและพหุภาคีอย่างมาก ความช่วยเหลือจากต่างประเทศคิดเป็น 42% ของรายได้ประชาชาติของบุรุนดี ซึ่งสูงเป็นอันดับสองในแถบแอฟริกาใต้สะฮารา บุรุนดีเข้าร่วมประชาคมแอฟริกาตะวันออกในปี พ.ศ. 2552 ซึ่งน่าจะช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ทางการค้าในภูมิภาค และในปี พ.ศ. 2552 ยังได้รับการผ่อนปรนหนี้ 700 ล้านดอลลาร์สหรัฐ การทุจริตของรัฐบาลกำลังขัดขวางการพัฒนาภาคเอกชนที่เข้มแข็ง ขณะที่บริษัทต่างๆ พยายามปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่มีกฎระเบียบที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

ประเทศบุรุนดีแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 17 จังหวัด (province) ได้แก่

1. จังหวัดบูบันซา
2. จังหวัดบูจุมบูราไมรี
3. จังหวัดบูจุมบูรารูรัล
4. จังหวัดบูรูรี
5. จังหวัดคันคูโซ
6. จังหวัดชิบีโตเค
7. จังหวัดกีเตกา
8. จังหวัดคารูซี
9. จังหวัดคายันซา
10. จังหวัดคิรุนโด
11. จังหวัดมาคัมบา
12. จังหวัดมูรัมฟ์ยา
13. จังหวัดมูยิงกา
14. จังหวัดมวาโร
15. จังหวัดนโกซี
16. จังหวัดรูตานา
17. จังหวัดรูยีกี

บทความประเทศ ดินแดน หรือเขตการปกครองนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก