อำเภอรัตนบุรี

บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด กรุณาช่วยปรับปรุงบทความนี้ โดยเพิ่มการอ้างอิงแหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ เนื้อความที่ไม่มีแหล่งที่มาอาจถูกคัดค้านหรือลบออก หาแหล่งข้อมูล: "อำเภอรัตนบุรี" – ข่าว · หนังสือพิมพ์ · หนังสือ · สกอลาร์ · JSTOR (เรียนรู้ว่าจะนำสารแม่แบบนี้ออกได้อย่างไรและเมื่อไร)

อำเภอรัตนบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Rattanaburi
คำขวัญ:  รัตนบุรี เมืองพ่อพระศรีนครเตาท้าวเธอ พระเจ้าใหญ่วัดเหนือ งามเหลือพระโพธิ์ศรีธาตุ ใสสะอาดห้วยแก้ว เพริดแพร้วผ้าไหม ขนมจีนถูกใจ บุญบั้งไฟตระการตา ชาวประชาน้ำใจงาม
แผนที่จังหวัดสุรินทร์ เน้นอำเภอรัตนบุรี
พิกัด: 15°19′13″N 103°51′25″E / 15.32028°N 103.85694°E / 15.32028; 103.85694
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุรินทร์
พื้นที่
• ทั้งหมด	383.812 ตร.กม. (148.191 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	92,202 คน
• ความหนาแน่น	240.23 คน/ตร.กม. (622.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	32130
รหัสภูมิศาสตร์	3207
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอรัตนบุรี ถนนศรีนคร ตำบลรัตนบุรี อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์ 32130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

รัตนบุรี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสุรินทร์ที่มีประชากรส่วนใหญ่พูดภาษาท้องที่ไทยอีสานมากกว่า ขอมที่ราบสูง กูย และมีเจ้าเมืองคนแรกคือ พระศรีนครเตาท้าวเธอ (เชียงสี หรือตากะอาม)ซึ่งเป็นชาวกูยและเมืองรัตนบุรียังมีประวัติศาสตร์และประเพณียาวนานกว่า 300 ปี

เมื่อราวปีพ.ศ. 2302 พระยาช้างเผือกได้แตกโรงหนีออกมายังเขตบริเวณพื้นที่ที่ถูกเรียกว่า "เขมรป่าดง" ปัจจุบันอยู่ในพื้นที่แถบจังหวัดบุรีรัมย์,สุรินทร์และศรีสะเกษ "เชียงสี" หัวหน้าบ้านกุดหวาย หนึ่งในหัวหน้าคณะชาวส่วยหรือกูย (หัวหน้าคณะชาวส่วย ประกอบด้วย ตาไกรหรือตากะจะ เชียงปุม เชียงไชย เชียงขัน เชียงฆะ เชียงสง และเชียงสี) ได้ช่วยกันจับพระยาช้างเผือกแล้วจึงนำคืนสู่กรุงศรีอยุธยา

ต่อมาราว ปีพ.ศ. 2306 สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ กษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยาพระองค์สุดท้าย ทรงโปรดเกล้าเลื่อนบรรดาศักดิ์หัวหน้าหมู่บ้านกุดหวาย ซึ่งก็คือเชียงสี พร้อมทั้งยกบ้านกุดหวายขึ้นเป็นเมืองศรีนครเตา (ต่อมาถูกเปลี่ยนชื่อเป็น เมืองรัตนบุรี) อาณาเขตของเมืองศรีนครเตา เริ่มแรกถูกกำหนดดังนี้ ทิศเหนือ จรดเมืองท่ง(อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด) มีแม่น้ำมูลเป็นเขตแดน ทิศใต้ จรดหลักหินภูดิน ชนเขตแดนเมืองประทายสมันต์(สุรินทร์) ทิศตะวันออก จรดลำห้วยทับทัน ทิศตะวันตก จรดดงแสนตอ (ดงขมิ้น) เขตอำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ เมืองรัตนบุรี มีความชอบได้ตามเสด็จไปทำสงครามหลายแห่งจึงได้เลื่อนบรรดาศักดิ์ เป็นที่ พระศรีนครเตาท้าวเธอ โปรดเกล้าฯให้ขึ้นตรงต่อกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร์ตามลำดับ พระศรีนครเตาท้าวเธอปกครองบ้านเมืองอย่างสงบสุข ร่มเย็นมาโดยตลอด และเพื่อรำลึกถึงคุณงามความดีที่ได้ทำให้แก่ชาติบ้านเมือง ชาวอำเภอรัตนบุรี จึงรวมใจสร้างอนุสาวรีย์ของพระศรีนครเตาท้าวเธอ ณ สวนสาธารณะศรีนครเตาท้าวเธอ ถนนศรีนคร อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์ และจัดให้มีงานสมโภชน์ สักการะทุกๆปี

ลุเข้ามาเมื่อใดมิทราบได้ ในช่วงรัชกาลที่ 1 ได้มีพระราชสาส์นเกี่ยวกับการศึก ผ่านเข้ามายังเมืองศรีนครเตา(ขณะนั้นยังไม่เปลี่ยนชื่อนามเมือง) ในขณะนั้นพระศรีนครเตาไม่อยู่ในเมืองไปทำธุระข้างนอก แต่ภรรยาพระศรีนครเตาเป็นผู้รับหนังสือพระราชสาสน์แทน มีบางกระแสว่าภรรยาเป็นผู้เปิดอ่านเองโดยไม่ได้ตั้งใจ แต่ก็มีบางกระแสที่ว่า พระศรีนครชัย (บุญจันทร์) อุปราชเมืองรัตนบุรีเป็นผู้เปิดอ่านเองแล้วโยนความผิดให้เจ้าเมือง ส่งผลให้พระศรีนครเตาท้าวเธอโดนอาญาแผ่นดิน ถูกประหารโดยการเอาขวานผ่าอกจนตาย ทั้งที่ไม่ใช่ความผิดของตัวเอง ต่อมาในปี พ.ศ. 2356 ในช่วงเวลาที่ไม่ห่างกันมาก ท้าวโอ๊ะ หลานของเจ้าแก้วมงคลแห่งเมืองท่ง (ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็นเมืองสุวรรณภูมิ ปัจจุบันคือ อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด) ได้กล่าวโทษเจ้าเมืองสุวรรณภูมิว่า เจ้าเมืองสุวรรณภูมิ เบียดเบียนข่มเหงประชาชน และบังคับเอาลูกเมียคนอื่น มาเป็นภรรยาของตน ราชสำนักกรุงเทพฯ ได้สอบสวนเจ้าเมืองสุวรรณภูมิ (ท้าวอ่อน) พบว่ามีความผิดจริง จึงโปรดฯ ให้ถอดออกจากเจ้าเมือง และทรงตั้งให้ท้าวโอ๊ะเป็นเจ้าเมืองสุวรรณภูมิมีบรรดาศักดิ์เป็น “พระรัตนวงศา” อันเป็นปีเดียวกันที่ฝ่ายเจ้าเมืองศรีนครเตา (คนต่อมา) ได้นำความกราบบังคมทูลโดยมีใบบอกไปยังราชสำนักด้วย จึงโปรดฯ ให้เปลี่ยนนามเมืองศรีนครเตาเป็น “เมืองรัตนบุรี” และนามเจ้าเมืองจาก “พระศรีนครเตา” เป็น พระศรีนครชัย” ซึ่งหมายถึงชัยชนะ อาจเป็นไปได้ว่า พระศรีนครชัยเป็นเชื้อสายของเจ้าแก้วมงคล คือเป็นลูกหลานของเจ้าแก้วมงคลอีกท่านหนึ่ง เจ้าเมืองรัตนบุรีที่ได้เปลี่ยนนามเป็น “พระศรีนครชัย” มีความสัมพันธ์ทางเครือญาติกับเจ้าแก้วมงคลในชั้นหลาน ชาวลาวในเขตเมืองสุวรรณภูมิจึงได้เข้ามาอยู่ในเขตเมืองรัตนบุรีมากขึ้น สังคมและวัฒนธรรมของชาวเมืองสุวรรณภูมิจึงไหลบ่า เข้าสู่เมืองรัตนบุรีและกลายเป็นเมืองของชาวไทยลาวในที่สุด

ปี พ.ศ. 2514 ทางราชการได้แยก 5 ตำบล ได้แก่ ตำบลแคน ตำบลสนม ตำบลนานวน ตำบลโพนโก และตำบลหนองระฆัง ออกมาตั้งเป็น กิ่งอำเภอสนม ต่อมาปี พ.ศ. 2520 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อำเภอสนม

อำเภอรัตนบุรีตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสุวรรณภูมิ อำเภอโพนทราย (จังหวัดร้อยเอ็ด) และอำเภอราษีไศล (จังหวัดศรีสะเกษ)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอราษีไศล อำเภอบึงบูรพ์ และอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ (จังหวัดศรีสะเกษ)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองจันทร์ (จังหวัดศรีสะเกษ) อำเภอโนนนารายณ์ และอำเภอสนม
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอท่าตูม

อำเภอรัตนบุรีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 163 หมู่บ้าน.

ท้องที่อำเภอรัตนบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลรัตนบุรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลรัตนบุรีและบางส่วนของตำบลไผ่
• องค์การบริหารส่วนตำบลรัตนบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรัตนบุรี (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลรัตนบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลธาตุ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธาตุทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนแรด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนแรดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัวทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัวบาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวบานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลรัตนบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเบิด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเบิดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำเขียว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำเขียวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกุดขาคีม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดขาคีมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลยางสว่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางสว่างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทับใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทับใหญ่ทั้งตำบล

ในประวัติศาสตร์

• พระศรีนครเตาท้าวเธอ เจ้าเมืองนครเตา-เจ้าเมืองรัตนบุรีคนแรก

พระภิกษุ

• พระรัตโนภาสวิมล (ชาลี โชติธมฺโม) อดีตเจ้าอาวาสวัดกลาง (รัตนบุรี),อดีตรองเจ้าคณะจังหวัดสุรินทร์
• พระครูนนทญาณวิสุทธิ์ (สุคม อานนฺโท) อดีตเจ้าอาวาสวัดโคกบัวราย จังหวัดสุรินทร์,อดีตเจ้าคณะตำบลในเมือง อำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์
• พระราชวัชรธรรมโสภณ (ศิลา สิริจนฺโท) ที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 9 (ธรรมยุต),ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดสวนธรรมปีติ ธรรมยุต บ้านแกเปะใหญ่ อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์

ข้าราชการ,นักการเมือง

• นายตี๋ใหญ่ พูนศรีธนากูล อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุรินทร์ พรรคเพื่อไทย
• นายธนวัฒก์ (สาธิต) เทพวงศ์ศิริรัตน์ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุรินทร์ พรรคพลังประชาชน
• นางสาวเพียงเดือน เทพวงศ์ศิริรัตน์ รองประธานสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดสุรินทร์
• นายพรเทพ พูนศรีธนากูล สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดสุรินทร์ พรรคเพื่อไทย
• นายประสงค์ จักรคำ อดีตผู้ตรวจราชการ,อดีตผู้อำนวยการกองพุทธศาสนศึกษา สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
• นายไชยนันท์ แสงทอง อดีตวัฒนธรรมจังหวัดนครราชสีมา กระทรวงวัฒนธรรม

ศิลปินแห่งชาติ

• สุรชัย จันทิมาธร (หงา คาราวาน)

ราชบัณฑิต

• นิพนธ์ ทรายเพชร (นักดาราศาสตร์)

นักร้อง

• นุช วิลาวัลย์ (นักร้องลูกทุ่งหมอลำ)

ประถมศึกษา,มัธยมศึกษา,ขยายโอกาสทางการศึกษา

• โรงเรียนรัตนบุรี กระทรวงศึกษาธิการ
• ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอรัตนบุรี สังกัดกรมส่งเสริมการเรียนรู้ กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนอนุบาลรัตนบุรี กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนรัตนวิทยาคม กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนดอนแรดวิทยา กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนเบิดพิทยาสรรค์ กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนธาตุศรีนคร กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนทับโพธิ์พัฒนวิทย์ กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนแกศึกษาพัฒนา กระทรวงศึกษาธิการ
• โรงเรียนเทศบาลรัตนบุรี กระทรวงมหาดไทย

อุดมศึกษา,การวิชาชีพ

• วิทยาลัยเทคนิครัตนบุรี กระทรวงศึกษาธิการ
• วิทยาลัยเทคโนโลยีการจัดการรัตนบุรี กระทรวงศึกษาธิการ
• โครงการจัดตั้ง "มหาวิทยาลัยราชภัฏรัตนบุรี" มหาวิทยาลัยชุมชนเพื่อการวิจัยและการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
• โครงการจัดตั้ง "หน่วยวิทยาบริการทางการศึกษาห้องเรียนรัตนบุรี"มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตสุรินทร์ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

โรงเรียนพระปริยัติธรรม

• โรงเรียนพระปริยัติธรรมรัตโนภาสวิมลศึกษา วัดกลาง ตำบลรัตนบุรี อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์ สังกัดสำนักงานการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกสามัญศึกษา
• ศูนย์การศึกษาภาษาบาลี ประจำอำเภอรัตนบุรี วัดบ้านผือ หมู่11 ตำบลรัตนบุรี อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์

• สำนักงานอัยการจังหวัดรัตนบุรี
• สำนักงานขนส่งสุรินทร์ สาขาอำเภอรัตนบุรี
• ศาลจังหวัดรัตนบุรี
• สำนักงานบังคับคดีรัตนบุรี
• โรงพยาบาลรัตนบุรี
• สำนักงานที่ดินสุรินทร์ สาขาอำเภอรัตนบุรี
• สำนักงานการประมงรัตนบุรี
• เรือนจำจังหวัดรัตนบุรี
• สำนักงานปศุสัตว์รัตนบุรี
• สำนักงานสรรพากรรัตนบุรี
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ สาขารัตนบุรี
• สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต 2
• สำนักงานส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นรัตนบุรี
• สถานีตำรวจภูธรรัตนบุรี
• สถานีตำรวจภูธรดอนแรด อำเภอรัตนบุรี
• สักนักงานเกษตรอำเภอรัตนบุรี
• เทศบาลตำบลรัตนบุรี
• ที่ว่าการอำเภอรัตนบุรี
• สภาวัฒนธรรมอำเภอรัตนบุรี

• ท่าหาดยาว
• วัดโพธิ์ศรีธาตุ
• อ่างเก็บน้ำห้วยแก้ว
• วนอุทยานป่าดงหินล้ม ตำบลน้ำเขียว
• ลอยกระทงวัดสว่างบ้านผือ
• สวนศรีนครเตาท้าวเธอ
• หาดสีหราช
• วัดใต้บูรพาราม
• วัดสระคูบ้านม่วงบุญมี
• ศาลหลักเมืองรัตนบุรี
• หลวงพ่อใหญ่ วัดสว่างลำเพิญ
• หลวงพ่อใหญ่ วันเหนือ
• ล่องแพห้วยทับทัน บ้านแข้ด่อน ตำบลเบิด
• ศูนย์วัฒนธรรมอำเภอรัตนบุรี (นิทรรศการถาวรเกี่ยวกับอำเภอรัตนบุรี)
• สนามกีฬากลางเมืองรัตนบุรี (อยู่ระหว่างการดำเนินการก่อตั้ง)

• งานกิ่งกาชาดอำเภอรัตนบุรี
• งานนมัสการพระธาตุเจดีย์ศรีมหาโพธิ์ วัดโพธิ์ศรีธาตุ
• ประเพณีบุญบั้งไฟประจำปี เมืองรัตนบุรี
• งานไหว้ศาลหลักเมืองรัตนบุรี
• งานรำบวงสรวงพระศรีนครเตาท้าวเธอ เจ้าเมืองรัตนบุรี

• เว็บไซต์เทศบาลตำบลรัตนบุรี เก็บถาวร 2009-02-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัวทอง เก็บถาวร 2013-05-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่ เก็บถาวร 2009-05-31 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เว็ปไซต์ตำบลแก
• ค
• ก