ทางรถไฟสายมรณะ

ทางรถไฟสายมรณะ
ภาพทางรถไฟสายมรณะ ช่วงระหว่างสถานีรถไฟลุ่มสุ่มและป้ายหยุดรถไฟถ้ำกระแซ
ข้อมูลทั่วไป
สถานะ	เปิดให้บริการ
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ปลายทาง	ชุมทางหนองปลาดุก น้ำตกไทรโยคน้อย ด่านพระเจดีย์สามองค์ (สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2)
จำนวนสถานี	53 (สงครามโลกครั้งที่ 2) 30 (เปิดให้บริการ) 23 (ยุบเลิกแล้ว)
การดำเนินงาน
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ประวัติ
เปิดเมื่อ	25 ตุลาคม พ.ศ. 2486
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	194.84 กม. (121.07 ไมล์) (จากสถานีธนบุรี) 303.95 กม. (188.87 ไมล์) (สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2)
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว
แผนที่เส้นทาง

ทางรถไฟสายมรณะ (ทางรถไฟสายน้ำตก หรือ ทางรถไฟสายกาญจนบุรี เดิมเรียก ทางรถไฟสายพม่า) เป็นเส้นทางรถไฟสายหนึ่งที่เริ่มต้นจากสถานีชุมทางหนองปลาดุก อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ผ่านจังหวัดกาญจนบุรี ข้ามแม่น้ำแควใหญ่ โดยสะพานข้ามแม่น้ำแคว ไปทางทิศตะวันตกจนถึงด่านเจดีย์สามองค์ เพื่อให้ถึงปลายทางที่เมืองตาน-พยูซะยะ ประเทศพม่า

ในอดีตทางรถไฟสายมรณะมีความยาวจากหนองปลาดุกถึงสถานีตาน-พยูซะยะ รวม 415 กิโลเมตร แบ่งเป็นทางรถไฟที่อยู่ในเขตประเทศไทยประมาณ 303.95 กิโลเมตร และอยู่ในเขตพม่า 111.05 กิโลเมตร มีจำนวนสถานีทั้งหมด 37 สถานี ทางรถไฟสายนี้สร้างขึ้นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยใช้แรงงานเชลยศึกฝ่ายสัมพันธมิตรและกรรมกรชาวเอเชียที่กองทัพญี่ปุ่นเกณฑ์มาสร้าง เพื่อใช้เป็นเส้นทางยุทธศาสตร์ผ่านประเทศพม่า

ปัจจุบันเส้นทางนี้ไปสุดปลายทางที่ป้ายหยุดรถไฟน้ำตกไทรโยคน้อย บ้านท่าเสา ระยะทางจากสถานีกาญจนบุรีถึงสถานีน้ำตกเป็นระยะทางประมาณ 77 กิโลเมตร การรถไฟแห่งประเทศไทยเปิดเดินรถบนเส้นทางนี้ทุกวัน และมีการจัดรถไฟขบวนพิเศษสายกรุงเทพฯ-น้ำตก ทุกวันเสาร์ อาทิตย์ และวันหยุดราชการ จุดที่นักท่องเที่ยวให้ความสนใจมากคือช่วงสะพานข้ามแม่น้ำแคว และช่วงโค้งมรณะ หรือช่วงระหว่างสถานีรถไฟลุ่มสุ่มและป้ายหยุดรถไฟถ้ำกระแซ ซึ่งเป็นช่วงที่มีการสร้างสะพานเลียบริมหน้าผาและแม่น้ำแควน้อย มีความยาวประมาณ 400 เมตร

ทางรถไฟสายมรณะ สร้างขึ้นในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยรัฐบาลญี่ปุ่น ขอยืมเงินจากรัฐบาลไทย จำนวน 4 ล้านบาท การก่อสร้างใช้เวลาในการสร้างเสร็จเพียง 1 ปี ตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2485 ถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2486 เพื่อใช้เป็นเส้นทางยุทธศาสตร์ผ่านประเทศพม่า หลังสงครามทางรถไฟบางส่วนถูกรื้อทิ้ง บางส่วนจมอยู่ใต้อ่างเก็บน้ำเขื่อนวชิราลงกรณ์ ทางรถไฟสายนี้ถือเป็นอนุสรณ์ให้รำลึกถึงเหตุการณ์สงครามในครั้งนั้น เนื่องจากน้ำพักน้ำแรงของการบุกเบิกก่อสร้าง เป็นของทหารเชลยศึกฝ่ายสัมพันธมิตร ที่กองทัพญี่ปุ่นเกณฑ์มา

เหตุที่ทางรถไฟสายนี้ได้ชื่อว่า ทางรถไฟสายมรณะ ก็เพราะว่า ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้เกณฑ์เชลยศึกฝ่ายพันธมิตร ได้แก่ ทหารอังกฤษ อเมริกัน ออสเตรเลีย ฮอลันดาและนิวซีแลนด์ ประมาณ 61,700 คนและกรรมกรชาวชาวจีน ญวน ชวา มลายู พม่า อินเดีย อีกจำนวนมาก และคนไทยที่ถูกเกณฑ์เป็นทาสอีกนับแสนราย มาก่อสร้างทางรถไฟสายยุทธศาสตร์ เพื่อเป็นเส้นทางผ่านไปสู่ประเทศพม่า เพื่อลำเลียงอาวุธยุทโธปกรณ์ รวมทั้งกำลังพล เพื่อจะไปโจมตีพม่าและอินเดียต่อไป ซึ่งขณะนั้นเป็นดินแดนอาณานิคมของอังกฤษ เส้นทางช่วงหนึ่งจะต้องข้ามแม่น้ำแควใหญ่จึงต้องมีการสร้างสะพานขึ้น การสร้างสะพานและทางรถไฟสายนี้เต็มไปด้วยความยากลำบาก ความทารุณของสงครามและโรคภัยตลอดจนการขาดแคลนอาหาร ทำให้เชลยศึกจำนวนหลายหมื่นคนต้องเสียชีวิตลง ทางรถไฟสายนี้สร้างเสร็จเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2486 และเปิดใช้ เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม ปีเดียวกัน

หลังสิ้นสุดสงครามรัฐบาลไทยได้จ่ายเงินจำนวน 50 ล้านบาท เพื่อซื้อทางรถไฟสายนี้ จากอังกฤษ และทำการซ่อมบำรุงบางส่วนของเส้นทางดังกล่าว เพื่อเปิดการเดินรถตั้งแต่สถานีหนองปลาดุกจนถึงสถานีน้ำตก โดยอยู่ในความดูแลของการรถไฟแห่งประเทศไทยจนถึงปัจจุบัน

เส้นทางรถไฟสายนี้เป็นอนุสรณ์ของโลกที่จารึกความโหดร้ายทารุณของสงครามโลกครั้งที่ 2 และเป็นอนุสรณ์แก่ผู้เสียชีวิตในสงครามด้วย

ทิวทัศน์ตลอดเส้นทางนี้มีความสวยงาม โดยเฉพาะบริเวณถ้ำกระแซ ที่เส้นทางรถไฟจะลัดเลาะไปตามเชิงผาเลียบไปกับลำน้ำแควน้อย ปัจจุบันทางรถไฟสายนี้สุดปลายทางที่บ้านท่าเสาหรือสถานีน้ำตก ระยะทางจากสถานีกาญจนบุรีถึงสถานีน้ำตกเป็นระยะทางประมาณ 77 กิโลเมตร

การรถไฟแห่งประเทศไทยเปิดบริการเดินรถไฟขบวนปกติ ธนบุรี - น้ำตก ทุกวัน และจัดขบวนพิเศษสายกรุงเทพ (หัวลําโพง) - น้ำตกไทรโยคน้อย ทุกวันเสาร์ อาทิตย์ และวันหยุดราชการ

เมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 สำนักข่าวเอเอฟพีรายงานจากเมืองย่างกุ้งว่าทางการพม่าประกาศจะรื้อฟื้นเส้นทางรถไฟสายมรณะของไทย โดยนายอ่อง มิน รัฐมนตรีกระทรวงการรถไฟพม่าซึ่งรับผิดชอบโครงการ เผยว่าได้ศึกษาความเป็นไปได้ของการบูรณะเส้นทางรถไฟ ความยาว 105 กิโลเมตรจากด่านเจดีย์สามองค์ในพม่าไปยังเขตแดนไทย ซึ่งจะเริ่มต้นขึ้นในเดือนตุลาคมปีเดียวกันนี้ และทางการไทยได้รับปากที่จะให้ความช่วยเหลือ สำหรับการรื้อฟื้นเชื่อมต่อการเดินรถไฟข้ามแดนอีกครั้ง แต่ยังไม่มีการเริ่มดำเนินการจากฝั่งไทย

หมายเหตุ: เลขหลักกิโลเมตร นับจากสถานีรถไฟชุมทางหนองปลาดุก

1. กงม้า (คอนม้า) กม. 2 + 000
2. บ้านโป่งใหม่ กม. 5 + 180
3. เขาดิน กม. 43 + 154
4. ท้องช้าง กม. 139 + 050
5. ถ้ำผี กม. 147 + 520
6. หินตก กม. 155 + 030
7. แคนนิว กม. 161 + 400
8. ไทรโยค.. กม. 167 + 660
9. กิ่งไทรโยค กม. 171 + 720
10. ลิ่นถิ่น กม. 180 + 530
11. กุยแหย่ กม. 190 + 480
12. หินดาด กม. 197 + 750
13. ปรังกาสี กม. 208 + 110
14. ท่าขนุน กม. 218 + 150
15. น้ำโจนใหญ่ กม. 229 + 140
16. ท่ามะยอ กม. 236 + 800
17. ตำรองผาโท้ กม. 244 + 190
18. บ้านเกริงไกร กม. 250 + 130
19. คุริคอนตะ
20. กองกุยตะ กม. 262 + 580 (สถานีแก่งคอยท่า)
21. ทิมองตะ กม. 273 + 060
22. นิเกะ กม. 281 + 880
23. ซองกาเลีย กม. 294 + 020
24. ด่านเจดีย์สามองค์ กม. 303 + 630 (สถานีจันการายา - ด่านพระเจดีย์สามองค์ฝั่งพม่า)

• ป้ายหยุดรถไฟน้ำตกไทรโยคน้อย
• 
  รถจักรไอน้ำแปซิฟิค ซีเอ็กซ์ 50 (CX50) หมายเลข 824 เมื่อคราวไปเยือนทางรถไฟสายมรณะ ที่สะพานถ้ำกระแซ
• 
  รถไฟลัดเลาะตามเชิงผาเลียบไปกับลำน้ำแควน้อย และถ้ำกระแซ
• 
  สะพานถ้ำกระแซ ตัวสะพานทำจากไม้ ยาว 450 เมตร
• ช่องเขาขาด
• จุดเริ่มต้นในประเทศพม่า
• 
  เส้นทางสถานีตาน-พยูซะยะ ประเทศพม่า

• สะพานข้ามแม่น้ำแคว
• สุสานทหารสัมพันธมิตรดอนรัก
• พิพิธภัณฑ์อักษะเชลยศึก
• พิพิธภัณฑ์ทางรถไฟไทย-พม่า
• หอศิลป์และพิพิธภัณฑ์สงครามโลกครั้งที่ 2
• สุสานทหารสัมพันธมิตรช่องไก่
• ช่องเขาขาด
• สุสานทหารสัมพันธมิตรตาน-พยูซะยะ

^ กม. 80+096.55 จากสถานี กรุงเทพ (หัวลําโพง)

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ทางรถไฟสายมรณะ

• แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
• ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

14°02′27″N 99°30′11″E / 14.040833°N 99.503056°E / 14.040833; 99.503056