ฉลาด วรฉัตร

เรืออากาศตรี ฉลาด วรฉัตร อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตราด อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกรุงเทพมหานคร สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ นักเคลื่อนไหวทางการเมือง ผู้ได้รับฉายาว่า "จอมอด" จากการอดอาหารประท้วงจนเป็นที่รู้จักกันดี

ฉลาด วรฉัตร
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตราด
ดำรงตำแหน่ง 22 เมษายน พ.ศ. 2522 – 19 มีนาคม พ.ศ. 2526
ก่อนหน้า	ประชุม รัตนเพียร
ถัดไป	ประชุม รัตนเพียร
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกรุงเทพมหานคร
ดำรงตำแหน่ง 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2529 – 8 เมษายน พ.ศ. 2530
ก่อนหน้า	คณิน บุญสุวรรณ
ถัดไป	บุญเทียม เขมาภิรัตน์
ที่ปรึกษา​​รัฐมนตรีช่วย​ว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม
ดำรงตำแหน่ง 21 มีนาคม พ.ศ. 2523 – 5 มีนาคม พ.ศ. 2524
นายกรัฐมนตรี	เปรม ติณสูลานนท์
รัฐมนตรีช่วย	ไกรสร ตันติพงศ์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	31 กรกฎาคม พ.ศ. 2486 อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด
เสียชีวิต	14 ธันวาคม พ.ศ. 2564 (78 ปี) เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร
สาเหตุการเสียชีวิต	หัวใจวายเฉียบพลัน
พรรคการเมือง	ประชาธิปัตย์ (2518–2530) มวลชน (2530–2534)
คู่สมรส	จันทรา วรฉัตร
เป็นที่รู้จักจาก	ผู้อดอาหารประท้วง

ประวัติ

เรืออากาศตรีฉลาด เกิดวันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2486 ที่จังหวัดตราด สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีด้านวิศวกรรมศาสตร์ จาก Adamson Universityประเทศฟิลิปปินส์

ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 ดำรงตำแหน่งประธาน​ชมรมเคเบิลทีวี​

งานการเมือง

ฉลาดลงสมัครรับเลือกตั้งครั้งแรก ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2518 โดยลงสมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตราด สังกัดพรรคประชาธิปัตย์ โดยไม่ได้รับเลือกตั้ง ต่อมาในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2519 ฉลาดลงสมัครรับเลือกตั้งอีกครั้ง แต่ก็ยังไม่ได้รับเลือกตั้ง จนในที่สุด ฉลาดได้รับเลือกตั้งเป็นสมัยแรกในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2522

ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2526 ฉลาดได้ย้ายมาลงสมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกรุงเทพมหานคร แต่ไม่ได้รับเลือกตั้ง โดยเขาได้รับการเลือกตั้งในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2529 ก่อนจะลาออกเมื่อวันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2530 เนื่องจากเขาไม่เห็นด้วยที่พรรคประชาธิปัตย์สนับสนุนให้พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อ จึงทำให้ฉลาดร่วมกับสหพันธ์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย (สนนท.) เคลื่อนไหวคัดค้านเปรม และให้ต้องมีนายกรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้ง จนผลสุดท้าย หลังภายหลังการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2531 พลเอกเปรมประกาศจะไม่ขอรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี จึงทำให้ พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ ได้เป็นนายกรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้งแทน

เรืออากาศตรีฉลาดเคยเป็นรองหัวหน้าพรรคมวลชน แต่เป็นได้ไม่นานก็ลาออกมาเคลื่อนไหวทางการเมืองด้วยตัวเอง

วันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2549 ภายหลังการยุบสภาของรัฐบาลพันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร ฉลาดได้ประท้วงที่หน้ารัฐสภา โดยกล่าวไว้ว่า เพื่อปกป้องประชาธิปไตย คัดค้านเผด็จการกลับมาครองเมือง และต้องให้มีการเลือกตั้ง หากเผด็จการครอบงำประเทศไทยอีกครั้ง ตนก็จะไม่ขออยู่ในแผ่นดินนี้ ทั้งนี้ได้มีการโจมตีพรรครัฐบาลและพรรคฝ่ายค้าน รวมไปถึงการวิจารณ์พลตรี จำลอง ศรีเมือง ประธานมูลนิธิกองทัพธรรม ซึ่งออกมาขับไล่รัฐบาลด้วย

ทั้งนี้ เรืออากาศตรีฉลาดกล่าวอีกว่า หากข้อเรียกร้องตามเจตารมณ์ของเขาไม่เป็นผล ก็จะแขวนคอตายหน้ารัฐสภา และบริจาคร่างกายให้กับโรงพยาบาล ซึ่งขณะนี้ได้ทำเรื่องไว้เรียบร้อยแล้ว แต่สุดท้ายก็ไม่ได้กระทำการดังกล่าว

การอดอาหารประท้วง

เรืออากาศตรีฉลาด ประท้วงอดอาหารครั้งแรกในปี พ.ศ. 2523 โดยการอดอาหารประท้วงรัฐบาลและเพื่อนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เป็นเวลา 2 วัน จนหมดสติ เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลพลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ เปิดประชุมสภาวิสามัญ เพื่อชี้แจงเหตุผลในการกักตุนน้ำมันส่งผลให้ประชาชนเดือดร้อน ผลตามมาคือ พลเอกเกรียงศักดิ์ลาออกจากการเป็นนายกรัฐมนตรี

ต่อมาในปี พ.ศ. 2526 ยุครัฐบาลพลเอก เปรม ติณสูลานนท์ เรืออากาศตรีฉลาด ได้ประท้วงโดยอดอาหารเป็นเวลา 9 วัน เพื่อคัดค้านการแก้ไขรัฐธรรมนูญเพิ่มเติมที่ให้ข้าราชการประจำสามารถเป็นนายกรัฐมนตรีได้ เพราะฉลาดเชื่อว่าในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยนั้น นายกรัฐมนตรีต้องมาจากการเลือกตั้ง การกระทำของเขาครั้งนี้ส่งผลให้ร่างกฎหมายดังกล่าวไม่ผ่านสภา ต่อมาพลเอกเปรมได้ประกาศยุบสภา

วันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2535 เรืออากาศตรีฉลาด ประกาศอดอาหารประท้วงหน้ารัฐสภา จนกว่าพลเอก สุจินดา คราประยูร นายกรัฐมนตรีจะลาออก แต่ไม่ได้รับการตอบรับจากรัฐบาล นับว่าเป็นบุคคลที่มีชื่อเสียงบุคคลแรกที่ต่อต้านรัฐบาลขณะนั้นอย่างเปิดเผย โดยกล่าวไว้ว่า "จะอดอาหารจนกว่าจะตาย หรือ พลเอกสุจินดาฯ ลาออกไป" และในเวลาต่อมา พลตรี จำลอง ศรีเมือง หัวหน้าพรรคพลังธรรมในขณะนั้น ได้เข้าร่วมอดอาหารด้วย จึงได้รับความสนใจจากประชาชน และยังมีการเข้าร่วมสนับสนุนจำนวนมาก เนื่องจากขณะนั้น พลตรีจำลองเองกำลังได้รับความนิยมในกรุงเทพมหานคร เหตุการณ์ครั้งนี้พัฒนาไปสู่พฤษภาทมิฬในเวลาต่อมา

หลังจากที่พลเอก สุจินดา คราประยูร ลาออกจากตำแหน่ง และ ชวน หลีกภัย ได้เข้ามาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี หลังการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป กันยายน พ.ศ. 2535 ซึ่งในปี พ.ศ. 2537 รัฐบาลของ ชวน หลีกภัย ก็ยังไม่มีทีท่าว่าจะทำการปฏิรูปรัฐธรรมนูญที่มาจากการรัฐประหาร ฉลาดจึงได้อดอาหารประท้วงอีกครั้งเป็นเวลา 49 วัน พร้อมกับประกาศว่า "ข้าฯ ขอตายที่นี่ ห้ามนำส่งโรงพยาบาลเด็ดขาด ใครนำส่งโรงพยาบาลถือว่าเป็นคนทรยศ" หลังจากนั้นเริ่มมีผู้คนให้การสนับสนุนเขามากขึ้น กลุ่มศิลปินออกมาโกนหัวเพื่อร่วมเรียกร้องให้ สส.ร่างรัฐธรรมนูญ มีการตั้ง "คณะกรรมการเพื่อนฉลาด" องค์กรเฉพาะกิจเพื่อผลักดันให้มีการปฏิรูปทางการเมือง นักวิชาการ 113 คนจาก 12 สถาบันก็ร่วมลงชื่อด้วยเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ด้วยสุขภาพที่ทรุดลงอย่างมาก และท่าทีที่นายกรัฐมนตรีจะไม่แก้ไขรัฐธรรมนูญ ทำให้ สุลักษณ์ ศิวรักษ์ นักวิชาการ และ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ขอร้องให้ฉลาดเลิกการอดอาหาร และไปบวชที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร แต่การต่อสู้ครั้งนี้ก็เป็นที่มาของคณะกรรมการพัฒนาประชาธิปไตย (คพป.) ที่ผลักดันโดย มารุต บุนนาค ประธานสภาผู้แทนราษฎรในขณะนั้น ได้ทำข้อเสนอเพื่อเป็นแนวทางของการปฏิรูปการเมือง จนเป็นที่มาของสภาร่างรัฐธรรมนูญ และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน ปรับความสัมพันธ์เชิงอำนาจในสังคมไทยใหม่ ด้วยการเปิดพื้นที่ให้แก่การเมืองภาคประชาชน เช่น รับรองสิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ตามมาตรา 46 และ 56, สิทธิรับรู้ข้อมูลข่าวสารตามมาตรา 58, และให้วุฒิสภามาจากการเลือกตั้ง

ในปี พ.ศ. 2543 เมื่อครั้งสมัชชาคนจน 16 กลุ่มซึ่งได้รับปัญหาเนื่องมาจากนโยบายของรัฐ อาทิ กลุ่มปากมูล กลุ่มราษีไศล กลุ่มห้วยละห้า เป็นต้น เคลื่อนขบวนมาปักหลักที่หน้าทำเนียบรัฐบาล ฉลาดได้เข้าร่วมกับสมัชชาคนจนด้วย โดยแจ้งความผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติให้จับกุม ชวน หลีกภัย นายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรี ดำเนินคดีข้อหา ตั้งรัฐบาลเถื่อน (จากกรณีที่กลุ่มงูเห่าสนับสนุนให้ได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกสมัย), กระทำการเป็นซ่องโจร, ขายชาติ, ทำลายความมั่นคงราชอาณาจักร, และละเมิดอำนาจพระมหากษัตริย์ รวม 5 ข้อหา โดยจะอดอาหารประท้วงถ้าตำรวจยังไม่มีการจับกุมนายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรีตามที่แจ้งความ ทั้งประกาศยอมอดอาหารจนเสียชีวิต อย่างไรก็ตาม ในวันที่ 100 ของการอดอาหาร ฉลาดเป็นลมหมดสติไป โดยสาเหตุมาจากอดอาหารเป็นเวลานาน ทำให้ขาดสารอาหารขาดน้ำจนกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดซึ่งหากเป็นบ่อยๆ จะทำให้กล้ามเนื้อหัวใจตายในที่สุด เขาจึงต้องเลิกอดข้าวประท้วงไปโดยปริยาย แต่การกระทำดังกล่าวก็ทำให้ชวนยุบสภาในปีเดียวกัน

ภายหลังการรัฐประหาร 19 กันยายน พ.ศ. 2549 เรืออากาศตรีฉลาด กลับมาอดอาหารประท้วง เพื่อประท้วงการยึดอำนาจ และต่อเนื่องด้วยการขังตัวเองอยู่ในกรงขังหน้ารัฐสภา เพื่อประท้วงการรับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ซึ่งมองว่ารัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวนั้นเป็น “ฉบับกบฏ” ซึ่งมาจากการยึดอำนาจของกองทัพ

ภายหลังเหตุการณ์การรัฐประหาร 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 เรืออากาศตรีฉลาด อดอาหารประทัวงหน้าอาคารรัฐสภาอีกครั้ง เพื่อต่อต้านการใช้กฎอัยการศึก ตลอดจนการกระทำรัฐประหารของกองทัพ ต่อมาวันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2557 ที่ศาลอาญา ถนนรัชดาฯ เรืออากาศตรีฉลาด พร้อมทนายความ ยื่นฟ้องพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) พร้อมคณะ ปลัดกระทรวงต่าง ๆ และเจ้ากรมพระธรรมนูญ รวม 27 คน ในความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ และกบฏ จากกรณีที่ร่วมกันประกาศกฎอัยการศึกและยึดอำนาจปกครองประเทศ

เรืออากาศตรีฉลาด กล่าวว่า การประกาศกฎอัยการศึกนั้น ประเทศต้องอยู่ในภาวะสงครามหรือเกิดเหตุการณ์ความรุนแรง และต้องประกาศเฉพาะในพื้นที่ที่เกิดเหตุการณ์ และยังต้องขอความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีและพระบรมราชโองการ แต่ทหารละเมิดอำนาจ หากหลังจากนี้ถูก คสช. เรียกให้ไปรายงานตัว ก็จะไม่ไปตามนั้น แต่ไม่หลบหนี ให้ไปจับที่หน้ารัฐสภา

วันที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2557 เรืออากาศตรีฉลาด ได้ประกาศยุติการอดอาหารประท้วงโดยมีสาเหตุจากปัญหาด้านสุขภาพ รวมเป็นเวลา 45 วัน และในวันที่ 28 ในเดือนเดียวกัน เขาได้เข้ามอบตัวต่อพนักงานสอบสวน ในข้อหาต่อต้าน คสช.

การเสียชีวิต

เรืออากาศตรีฉลาด ได้ถึงแก่อนิจกรรมลงด้วยอาการหัวใจวายเฉียบพลัน ณ บ้านพักการเคหะท่าทราย แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร สิริอายุรวม 78 ปีในวันที่17 ธันวาคม ​พ.ศ. 2564 ​พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว​พระราชทานหีบทองลายสลักประกอบศพ

ในวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2564 จัดพิธีพระราชทาน​เพลิงศพที่วัดพระศรีมหาธาตุ โดยมีประทีป อึ้งทรงธรรม ฮาตะ​ อดีตสมาชิกวุฒิสภา​เป็นประธาน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2529 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)
• พ.ศ. 2526 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)

อ้างอิง

1. ฉลาดอดข้าว
2. ประวัติผู้สมัคร ส.ส. เก็บถาวร 2014-06-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กรมการปกครอง
3. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง พรรคมวลชนเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการบริหารพรรคราชกิจจานุเบกษา เล่ม 105 ฉบับพิเศษ ตอนที่ 162ก วันที่ 5 ตุลาคม 2531
4. ""ฉลาด" เจ้าเก่ามาแล้ว! ปักหลักหน้ารัฐสภา - ประท้วงเผด็จการคราบประชาธิปไตย". mgronline.com. 2006-03-01. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
5. "ความตาย และ ประชาธิปไตย ของ "ฉลาด วรฉัตร"". prachatai.com. 2025-07-13. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
6. "เส้นทาง "ฉลาด วรฉัตร" จากส.ส. ปชป. สู่การต้านรัฐประหาร-ค้านรธน. 50". prachatai.com. 2025-07-13. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
7. "แพทย์เข้าตรวจอาการ 'ฉลาด วรฉัตร' หลังอดอาหารต่อเนื่องเป็นวันที่ 15". Hfocus.org. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
8. "'ฉลาด วรฉัตร' ยันอดอาหารต้านรัฐประหารจนตาย". prachatai.com. 2025-07-13. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
9. ""ฉลาด"ฟ้อง"ประยุทธ์"-คณะคสช.ข้อหากบฏ-หมิ่นสถาบัน". posttoday. 2014-06-10. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
10. ""ฉลาด วรฉัตร" ฝืนสังขารไม่ไหว ประกาศยกเลิกอดข้าวประท้วงรัฐประหาร". mgronline.com. 2014-07-06. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
11. "'ฉลาด วรฉัตร' มอบตัวฐานต้าน คสช. ตร.แจงยังไม่คุมตัว ต้องสอบสวนก่อน | ประชาไท". prachatai.com. 2025-07-13. สืบค้นเมื่อ 2025-07-13.
12. "ปิดตำนาน จอมอดข้าวประท้วง "ฉลาด วรฉัตร" หัวใจวายเฉียบพลัน ในวัย 78 ปี". www.thairath.co.th. 2021-12-15.
13. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-11-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๓ ตอนที่ ๒๑๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒, ๓ ธันวาคม ๒๕๒๙
14. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2022-11-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๐ ตอนที่ ๒๐๗ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๓๘๐๒, ๓๑ ธันวาคม ๒๕๒๖

แหล่งข้อมูลอื่น

• เอกสารวิชาการ โครงการตลาดวิชา มหาวิทยาลัยชาวบ้าน - พฤษภา 35 Bloody May 1992