โซเดียม

โซเดียม (อังกฤษ: Sodium) เป็นธาตุในตารางธาตุซึ่งมีสัญลักษณ์ Na (จากคำว่า Natrium ในภาษาละติน) และหมายเลขอะตอม 11 โซเดียมเป็นโลหะอ่อน มีลักษณะเป็นไข มีสีเงิน และอยู่ในกลุ่มโลหะแอลคาไล โซเดียมมีมากในสารประกอบทางธรรมชาติ (โดยเฉพาะแฮไลต์)

โซเดียม, ₁₁Na

โซเดียม
รูปลักษณ์	โลหะอ่อนสีขาวเงิน
Standard atomic weight Ar°(Na)
	22.98976928±0.00000002 22.990±0.001 (abridged)
โซเดียมในตารางธาตุ
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Li ↑ Na ↓ K นีออน ← โซเดียม → แมกนีเซียม
หมู่	group 1: hydrogen and alkali metals
คาบ	คาบที่ 3
บล็อก	บล็อก-s
การจัดเรียงอิเล็กตรอน	[Ne] 3s^1
จำนวนอิเล็กตรอนต่อชั้น	2,8,1
สมบัติทางกายภาพ
วัฏภาค ณ STP	ของแข็ง
จุดหลอมเหลว	370.944 K ​(97.794 °C, ​208.029 °F)
จุดเดือด	1156.090 K ​(882.940 °C, ​1621.292 °F)
ความหนาแน่น (ใกล้ r.t.)	0.968 g/cm^3
เมื่อเป็นของเหลว (ณ m.p.)	0.927 g/cm^3
Critical point	(extrapolated) 2573 K, 35 MPa
ความร้อนแฝงของการหลอมเหลว	2.60 kJ/mol
ความร้อนแฝงของการกลายเป็นไอ	97.42 kJ/mol
ความจุความร้อนโมลาร์	28.230 J/(mol·K)
ความดันไอ P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 554 617 697 802 946 1153
สมบัติเชิงอะตอม
เลขออกซิเดชัน	−1, 0,+1 (ออกไซด์เป็นเบสที่แรง)
อิเล็กโตรเนกาทิวิตี	Pauling scale: 0.93
รัศมีอะตอม	empirical: 186 pm
รัศมีโคเวเลนต์	166±9 pm
รัศมีวานเดอร์วาลส์	227 pm
Color lines in a spectral range เส้นสเปกตรัมของโซเดียม
สมบัติอื่น
การขยายตัวจากความร้อน	71 µm/(m⋅K) (ณ 25 °C)
การนำความร้อน	142 W/(m⋅K)
สภาพต้านทานไฟฟ้า	47.7 n Ω⋅m (ณ 20 °C)
ความเป็นแม่เหล็ก	พาราแมกเนติก
มอดุลัสของยัง	10 GPa
โมดูลัสของแรงเฉือน	3.3 GPa
Bulk modulus	6.3 GPa
Speed of sound thin rod	3200 m/s (ณ 20 °C)
Mohs hardness	0.5
Brinell hardness	0.69 MPa
เลขทะเบียน CAS	7440-23-5
ประวัติศาสตร์
การค้นพบ	ฮัมฟรี เดวี (1807)
การแยกให้บริสุทธิ์เป็นครั้งแรก	ฮัมฟรี เดวี (1807)
สัญลักษณ์	"Na": from New Latin natrium, coined from German Natron, 'natron'
ไอโซโทปของโซเดียม ด ก
ไม่มีหน้า แม่แบบ:กล่องข้อมูลไอโซโทปของโซเดียม
หมวดหมู่: โซเดียม ดู คุย แก้ | แหล่งอ้างอิง

โซเดียมทำปฏิกิริยาได้ว่องไวมาก ให้เปลวไฟสีเหลือง ออกซิไดส์ในอากาศทำปฏิกิริยาอย่างรุนแรงกับโซเดียมทำให้เกิดเปลวไฟและมันยังทำปฏิกิริยาอย่างรุนแรงกับน้ำจนเกิดการระเบิดได้ จึงจำเป็นต้องเก็บอยู่ในน้ำมันเพื่อให้ไม่เกิดอุบัติเหต

การค้นพบ

Sir Humphry Davy เป็นคนแรกที่สกัดธาตุโพแทสเซียมก่อนตามด้วยธาตุโซเดียมใน ปี ค.ศ. 1807 ขณะที่เขาศึกษาปฏิกิริยาการแยกสลายด้วยไฟฟ้าของโพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ และโซเดียมไฮดรอกไซด์ตามลำดับ ในปีถัดมาคือปี ค.ศ. 1808 Gay-Lussac และ Thernard สามารถเตรียมโลหะโซเดียมได้โดยนำโซเดียมไฮดรอกไซด์มารีดิวซ์ด้วยเหล็กที่อุณหภูมิสูง ในปี ค.ศ. 1921 บริษัท du Pont ผลิตโซเดียมได้ในราคาถูกมาก โดยใช้ Downs cell สัญลักษณ์ของธาตุนี้มาจากคำละติน Natrium

การใช้ประโยชน์

• ใช้ประโยชน์ในด้านสมบัติทางกายภาพ

ด้านสมบัติทางกายภาพของโซเดียมเป็น โลหะตัวนำความร้อนและไฟฟ้าที่ดี โลหะบางชนิดนำความร้อนได้ดีกว่า Na ได้แก่ เงิน ทอง อะลูมินัม และทองคำ เป็นตัวกลางแลกเปลี่ยนความร้อน (heat exchange medium) เป็นตัวหล่อเย็นในปฏิกรณ์นิวเคลียร์

• ใช้ประโยชน์ในด้านสมบัติทางเคมี
  • ใช้เตรียมสารเคมีของโซเดียม เช่น เตรียมโซเดียมเปอร์ออกไซด์ (Na2O2) เป็นตัวฟอกสี โซเดียมไฮไดรด์ (NaH) เตรียมเตตระเมทิลเลด [(CH3)4Pb], เตตระเอทิลเลด [(C2H5)4Pb] เพื่อใช้เติมใส่แก๊สโซลีนเพื่อเพิ่มเลขออกเทนของน้ำมันแก๊สโซลีน ใช้เป็นตัวรีดิวซ์และเป็นตัวเร่งในปฏิกิริยา ใช้ในเตรียมสารอินทรีย์ของโซเดียม

ความเป็นพิษ

• โซเดียมไอออน (Na+) เป็นธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายธาตุที่ไม่เป็นพิษ
• โซเดียมที่อยู่ในรูปของธาตุอิสระ มีพิษอย่างแรง กัดเนื้อเยื่อทำให้เกิดอาการคัน เป็นผื่นแดง
• โซเดียมทำปฏิกิริยาน้ำและออกซิเจนในอากาศอย่างรุนแรง ติดไฟง่ายและให้สารละลาย
• โลหะโซเดียมต้องเก็บรักษาในตัวกลางเฉื่อย เช่น ในน้ำมันเคโซซิน การใช้โลหะต้องใช้ความระมัดระวังสูง
• โลหะโซเดียมทำปฏิกิริยาอย่างรวดเร็ว กับน้ำให้สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) และแก๊สไฮโดรเจน สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH)

สารประกอบโซเดียม

• โซเดียมคลอไรด์ - NaCl ใช้ในการปรุงรสอาหาร และใช้ในอุตสาหกรรม
• โซเดียมไฮดรอกไซด์ - NaOH ใช้ในอุตสาหกรรม
• โซเดียมเอไซด์ - ใช้บรรจุในถุงลมนิรภัย
• โซเดียมสเตียเรต - สบู่
• โซเดียมเตตระโบเรต เดคะไฮเดรต - ใช้ในการทำเครื่องทอง
• โซเดียมไบคาร์บอเนต - NaHCO₃ เบกิ้งโซดา หรือ ผงฟู
• โซเดียมคาร์บอเนต - Na₂CO₃ โซดาซักผ้า

• โซเดียมโบรไมด์ - NaBr
• โซเดียมไอโอไดต์ - NaI
• โซเดียมซัลเฟต - Na₂SO₄
• โซเดียมฟลูออไรด์ - NaF
• โซเดียมออกไซด์ - Na₂O
• โซเดียมซัลไฟด์ - Na₂S
• โซเดียมซีลีไนด์ - Na₂Se
• โซเดียมเทลลูไรด์ - Na₂Te
• โซเดียมไฮไดรต์ - Na₂O
• โซเดียมโบโรไฮไดรต์ - NaBH₄
• โซเดียมไซยาไนด์ - NaCN
• โซเดียมบิสเมต - NaBiO₃
• โซเดียมซูเปอร์ออกไซด์ - NaO₂
• โซเดียมซีลีเนต - Na₂SeO₄
• โซเดียมไนเตรต - NaNO₃
• โซเดียมฟอสเฟต - NaPO₃
• โซเดียมอาร์ซีเนต - NaAsO₃
• โซเดียมคลอเรต - NaClO₃
• โซเดียมฟลูออเรต - NaFO₃
• โซเดียมโบรเมต - NaBrO₃
• โซเดียมไอโอเดต - NaIO₃
• โซเดียมไฮโพคลอไรด์ - NaOCl
• โซเดียมไฮโพฟลูออไรด์ - NaOF
• โซเดียมไฮโพโบรไมด์ - NaOBr
• โซเดียมไฮโพไอโอไดต์ - NaOI
• โซเดียมเพอร์คลอเรต - NaClO₄
• โซเดียมแอนติโมเนต - NaSbO₃
• โซเดียมเทลลูเรต - Na₂TeO₄
• โซเดียมพอโลเนต - Na₂PoO₄
• โซเดียมพอโลไนต์ - Na₂PoO₃
• โซเดียมเทลลูไรต์ - Na₂TeO₃
• โซเดียมซีลีไนต์ - Na₂SeO₃
• โซเดียมซัลไฟต์ - Na₂SO₃
• โซเดียมอาร์เซไนต์ - NaAsO₂
• โซเดียมแอนติโมไนต์ - NaSbO₂
• โซเดียมแอนติโมไนด์ - Na₃Sb
• โซเดียมไนไตรต์ - NaNO₂
• โซเดียมฟอสไฟต์ - NaPO₂
• The compound NaCl has been shown in experiments to exists in several unusual stoichiometries under high pressure, including Na₃Cl in which contains a layer of sodium(0) atoms; see Zhang, W.; Oganov, A. R.; Goncharov, A. F.; Zhu, Q.; Boulfelfel, S. E.; Lyakhov, A. O.; Stavrou, E.; Somayazulu, M.; Prakapenka, V. B.; Konôpková, Z. (2013). "Unexpected Stable Stoichiometries of Sodium Chlorides". Science. 342 (6165): 1502–1505. arXiv:1310.7674. Bibcode:2013Sci...342.1502Z. doi:10.1126/science.1244989. PMID 24357316. S2CID 15298372.
• Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., บ.ก. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
• Endt, P. M. (1990). "Energy levels of A = 21–44 nuclei (VII)". Nuclear Physics A. 521: 1–400. Bibcode:1990NuPhA.521....1E. doi:10.1016/0375-9474(90)90598-G.
• Sodium: the essentials
• http://chemical1a.blogspot.com/2009/06/blog-post_3634.html
• http://chemical1a.blogspot.com/2009/06/blog-post_3634.html