อักษรขอมไทย
อักษรขอมไทย เป็นอักษรพราหมีรูปแบบหนึ่งที่ใช้เขียนในประเทศไทยและลาว ซึ่งใช้เขียนภาษาบาลี, สันสกฤต และไทย อักษรดังกล่าวนี้สามารถพบได้ในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา ตำรายา ตำราคาถาอาคม รูปยันต์ต่าง ๆ โดยมากปรากฏในแถบภาคกลาง และอาจพบได้บ้างในภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย
อักษรขอมไทย | |
---|---|
อักษรขอมไทยในคัมภีร์ทางพุทธศาสนา | |
ชนิด | |
ช่วงยุค | ประมาณ ค.ศ. 1400 – ปัจจุบัน |
ทิศทาง | ซ้ายไปขวา |
ภาษาพูด | บาลี, สันสกฤต, เขมร และไทย |
อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
ระบบพี่น้อง | สุโขทัย |
[a] ต้นกำเนิดเซมิติกของอักษรพราหมียังไม่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล |
ศัพทมูลวิทยา
ในอดีต อักษรนี้มีชื่อว่า อักษรขอม คำว่า ขอม มีหลายความหมาย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๕ ให้ความหมายว่า เขมรโบราณ
พยัญชนะ
พยัญชนะมีทั้งหมด 35 ตัว โดยแต่ละตัวมีทั้งรูปตัวเต็มกับตัวเชิงหรือพยัญชนะซ้อน มีการจัดแบ่งเป็นวรรคตามระบบภาษาสันสกฤต
วรรค กะ | ![]() ก | ![]() ข | ![]() ค | ![]() ฆ | ![]() ง |
---|---|---|---|---|---|
วรรค จะ | ![]() จ | ![]() ฉ | ![]() ช | ![]() ฌ | ![]() ญ |
วรรค ฏะ | ![]() ฏ | ![]() ฐ | ![]() ฑ | ![]() ฒ | ![]() ณ |
วรรค ตะ | ![]() ต | ![]() ถ | ![]() ท | ![]() ธ | ![]() น |
วรรค ปะ | ![]() ป | ![]() ผ | ![]() พ | ![]() ภ | ![]() ม |
เศษวรรค | ![]() ย | ![]() ร | ![]() ล | ![]() ว | ![]() ศ |
![]() ษ | ![]() ส | ![]() ห | ![]() ฬ | ![]() อ |

รูปพยัญชนะอักษรขอมไทยน้อยกว่าอักษรไทย 9 ตัว โดยรูปพยัญชนะที่ขาดไป 9 ตัว คือ ฃ ฅ ซ ฎ ด บ ฝ ฟ และ ฮ ซึ่งการเขียนคำที่มีพยัญชนะที่ขาดไปเป็นดังนี้
- ตัว ด ใช้ ฑ หรือ ต แทน เช่น
ไฑ หรือ
ไต = ได้,
เฑากไม่ หรือ
เตากไม่ = ดอกไม้
- ตัว ฝ ใช้ ผ แทน เช่น
ผี อาจหมายถึง ผี หรือฝี ขึ้นกับบริบท
- ตัว ซ ใช้ ฌ ช หรือ ส เช่น
ฌืตฺรง = ซื่อตรง,
แลวใส้ย = แล้วไซร้
- ตัว บ และ ฟ นิยมนำรูปตัว
(ป) ของอักษรขอมมาเขียนแทน บ และเพิ่มหางขึ้นไปเป็นรูป ตัว
(ป) ส่วนตัว ฟ ใช้รูปตัว
(พ) ของอักษรขอมมาเติมหางเช่นกันเป็นรูป
(ฟ) แต่ในหลายกรณี รูปตัว ป ของอักษรขอมทั้งที่มีหางและไม่มีหางมักใช้ปะปนกัน บางครั้งแทนเสียง ป บางครั้งแทนเสียง บ เช่น
เบน หรือ
เปน = เป็น,
ไฟเผา = ไฟเผา
- รูปตัว ฝ ใช้อักษรขอม ตัว พ เติมหางเช่นเดียวกับตัว ฟ เช่น
ฟาย = ฝ่าย
- ตัว ฃ ฅ ฎ ฮ ไม่มีที่ใช้ โดยใช้ ข ค ฏ และ ห แทน
พยัญชนะทุกตัวใช้เป็นพยัญชนะต้นได้ทั้งหมด ในกรณีของอักษรนำและตัวควบกล้ำ ตัวแรกใช้รูปตัวเต็ม ตัวต่อไปใช้รูปตัวเชิง
ตัวสะกด มี/ร
นิยมเขียนด้วยรูปตัวเชิงใต้พยัญชนะต้นหรือสระ เว้นแต่พยัญชนะมีรูปสระหรือตัวควบกล้ำอยู่ข้างล่างอยู่แล้วจึงใช้รูปตัวเต็ม
สระ

แบ่งเป็นสระลอยกับสระจม รูปสระลอยใช้เขียนคำที่มีเสียง อ มีทั้งหมด 8 ตัว ได้แก่
![]() อะ | ![]() อา | ![]() อิ | ![]() อี |
![]() อุ | ![]() อู | ![]() เอ | ![]() โอ |
รูปสระจมหรือประสมคล้ายกับอักษรไทยปัจจุบัน ที่ต่างไปมีดังนี้
- สระเอีย - นิยมเขียนด้วยตัวเชิงของตัว ย เช่น
ดฺยว = เดียว หรือใช้ทั้งสระ เอ + อิ (อี) + ตัวเชิงของ ย เช่น
เสิย = เสีย
- สระเอือ - มีทั้งแบบที่ใช้รูปสระ เอ + อิ + อ เช่น
เพิอ = เพื่อ และ เอ + อิ (อื) + ตัวเชิงของ อ เช่น
เงื่อน = เงื่อน
- สระเออ - ใช้สระ เอ กับตัวเชิงของ อ เมื่อไม่มีตัวสะกด เช่น
เธอ = เธอ และใช้สระเอ + อี + ตัวเชิงของ อ เมื่อมีตัวสะกด เช่น
เตีอม = เติม หรือตัดตัวเชิงของ อ ใช้ตัวเชิงของตัวสะกดแทน
- สระอัว - ใช้ ไม้หันอากาศกับตัวเชิงของ ว เมื่อไม่มีตัวสะกด หรือใช้ตัวเชิงของ ว อย่างเดียวเมื่อมีตัวสะกด เช่น
ตฺวฺย = ด้วย
วรรณยุกต์
รูปวรรณยุกต์ของอักษรขอมไทยมีความคล้ายกับวรรณยุกต์ของอักษรไทย โดยมีการใช้งานไม่แน่นอนมีทั้งที่ไม่เติมวรรณยุกต์ ใช้รูปวรรณยุกต์ต่างจากปัจจุบัน หรือใช้เหมือนกัน
ไม้หันอากาศ
มีทั้งเขียนบนพยัญชนะต้นและตัวสะกด บางครั้งไม่ใช้ไม้หันอากาศแต่เพิ่มตัวสะกดเป็น 2 ตัวแทน เช่น วนฺน = วัน,
ทงั = ทั้ง
การนำเข้าคอมพิวเตอร์
อักษรขอมไทยยังไม่ได้รับการบรรจุลงในยูนิโคด แต่สามารถใช้อักษรไทยแสดงรูปอักษรขอมไทยได้
ฟาริดา วิรุฬหผลได้ออกแบบฟอนต์อักษรขอมไทยสามแบบเพื่อวัตถุประสงค์ในการสอน ฟอนต์เหล่านี้สามารถทำให้ผู้พิมพ์อักษรไทยคุ้นเคยกับอักษรขอมไทยเร็วขึ้น
อ้างอิง
- Virunhaphol 2017, p. 154.
- Igunma 2013, p. 1.
- Igunma 2013.
- "ขอม". พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๕. สืบค้นเมื่อ 11 มิถุนายน 2567.
- Virunhaphol 2017, p. 136.
- Virunhaphol 2017, p. 111.
บรรณานุกรม
- คู่มือการอ่านถ่ายถอดอักษรขอม. สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร. 2553. ISBN 978-974-417-358-4.
- Virunhaphol, Farida (2017). Designing Khom Thai Letterforms for Accessibility (PDF) (Doctoral dissertation). University of Huddersfield.
- Igunma, Jana (2013). "Aksoon Khoom: Khmer Heritage in Thai and Lao Manuscript Cultures". Tai Culture. 23 (Route of the Roots: Tai-Asiatic Cultural Interaction).
- สุจิตต์ วงษ์เทศ. อักษรไทย มาจากไหน. กทม. มติชน. 2548. ISBN 978-974-323-547-4.
- อนันต์ อารีย์พงศ์. อักษรขอม. พิมพ์ครั้งที่ 2. มหาวิทยาลัยทักษิณ. 2546. ISBN 978-974-596-359-7. (ให้รายละเอียดเกี่ยวกับการเขียนและอ่านอักษรขอมไทยและขอมบาลี)
แหล่งข้อมูลอื่น

- ตารางอักษรขอมไทย
- "ประวัติอักษรขอมไทย", โครงการอนุรักษ์ใบลานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 กรกฎาคม 2017
- อักษรขอมไทย (เว็บไซต์บันทึกขนำริมทุ่งปลักเหม็ด)
- ฟอนต์ตัวอักษรธรรมไทย หรือ ขอมไทย
วิกิพีเดีย, วิกิ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, มือถือ, โทรศัพท์, แอนดรอยด์, ไอโอเอส, แอปเปิ้ล, สมาร์ทโฟน, พีซี, เว็บ, คอมพิวเตอร์, ข้อมูลเกี่ยวกับ อักษรขอมไทย, อักษรขอมไทย คืออะไร? อักษรขอมไทย หมายความว่าอะไร?
ฝากคำตอบ
ต้องการเข้าร่วมการสนทนาหรือไม่?คุณสามารถร่วมเขียนได้!