โกลเดนฮอร์ด

โกลเดนฮอร์ด (มองโกเลีย: Алтан Орд, Altan Ord; ตาตาร์: Алтын Урда, Altın Urda; รัสเซีย: Золотая Орда, Zolotaya Orda, อังกฤษ: Golden Horde หรือ Ulus of Jochi) เป็นคำที่สลาฟตะวันออกใช้เรียกมองโกล—ที่ต่อมากลายเป็นกลุ่มชนเติร์ก—มุสลิมอาณาจักรข่านก่อตั้งขึ้นทางตะวันตกของจักรวรรดิมองโกลหลังจากการรุกรานของมองโกลในรุสในคริสต์ศตวรรษ 1240: ปัจจุบันคือบริเวณรัสเซีย, ยูเครน, มอลโดวา, คาซัคสถาน, และ คอเคซัส โกลเดนฮอร์ดบางครั้งก็เรียกว่า Jochi Ulus หรือ อาณาจักรข่านคิพชัค (Kipchak Khanate) (คนละอาณาจักรข่านคิพชัคก่อนหน้านั้นที่ถูกพิชิตโดยมองโกล) อาณาบริเวณของโกลเดนฮอร์ดในช่วงที่รุ่งเรืองที่สุดครอบคลุมดินแดนเกือบทั้งหมดของยุโรปตะวันออกตั้งแต่เทือกเขายูรัลไปจนถึงแม่น้ำดานูบ ทางตะวันออกลึกเข้าไปในไซบีเรีย ทางตอนใต้จรดทะเลดำ, เทือกเขาคอเคซัส และดินแดนของราชวงศ์มองโกลที่เรียกว่าจักรวรรดิข่านอิล (Ilkhanate)

The Ulus of Jochi Зүчийн улс Алтан Орд Altan Ord Altın Urda Golden Horde
ค.ศ. 1242–ค.ศ. 1502
ธง (ค.ศ. 1339-1502)
อาณาเขตโกลเดนฮอร์ด (สีเขียว), ราวๆ ปี ค.ศ. 1300
เมืองหลวง	ซาไรบาตู
ภาษาทั่วไป	มองโกล และ เตอร์กิก
ศาสนา	ชามัน ต่อมาอิสลาม
การปกครอง	ราชาธิปไตยกึ่งโดยเลือกตั้ง, ต่อมาเป็นราชาธิปไตยโดยสืบราชสันตติวงศ์
ข่าน
• ค.ศ. 1226-1280	ข่านออร์ดา (ไวท์ฮอร์ด)
• ค.ศ. 1242-1255	ข่านบาตู (บลูฮอร์ด)
• ค.ศ. 1379-1395	Tokhtamysh
• ค.ศ. 1435-1459	คือชึค มูฮัมมัด (เกรตฮอร์ด)
• ค.ศ. 1481-1499	เมอร์ทาดา
สภานิติบัญญัติ	Kurultai
• สภาสูง	-
• สภาล่าง	-
ยุคประวัติศาสตร์	ปลายยุคกลาง
• ก่อตั้งหลังจากการรุกรานของมองโกลในรุส	ค.ศ. 1242
• บลูฮอร์ด รวมตัวกับไวท์ฮอร์ด	ค.ศ. 1379
• สลายตัวลงเป็นเกรตฮอร์ด	ค.ศ. 1466
• กลุ่มสุดท้ายขึ้นกับอาณาจักรข่านไครเมีย	ค.ศ. 1502
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิมองโกล อาณาจักรข่านไครเมีย อาณาจักรข่านคาซิม อาณาจักรข่านคาซาน อาณาจักรข่านคาซัค อาณาจักรข่านอุซเบก อาณาจักรข่านอัสตรากัน จักรวรรดิตีมูร์ อาณาจักรข่านซิเบียร์

ที่มาของคำว่า “โกลเดนฮอร์ด” ไม่เป็นที่ทราบแน่นอน นักวิชาการบางคนเชื่อว่าเป็นชื่อที่หมายถึงแค้มพ์บาตูและต่อมาประมุขของกลุ่มฮอร์ด ในมองโกเลีย “Altan Orda” หมายถึงแค้มพ์ทอง หรือ วัง (มองโกเลีย: Алтан Ордон, Altan Ordon = สุวรรณปราสาท) นอกจากนั้นคำว่า “Altan” ที่แปลว่าทองก็ยังเป็นสีที่สงวนสำหรับพระมหากษัตริย์ แหล่งข้อมูลอื่นกล่าวถึงบาตูว่ามีเต้นท์สีทอง ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า “โกลเดนฮอร์ด” ในข้อมูลร่วมสมัย “โกลเดนฮอร์ด” หมายถึง “อาณาจักรข่านแห่งคิพชัค” (Khanate of the Qipchaq) เช่นคิพชัคเติร์กที่ส่วนใหญ่เป็นชนเร่ร่อนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในบริเวณนั้น (Ulus Jochid)

อ้างอิง

1. George Vernadsky, M. Karpovich: The Mongols and Russia, Yale University Press, 1953
2. "Empire of the Golden Horde เก็บถาวร 2009-05-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน", The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2001-05.
3. T. May, "Khanate of the Golden Horde", North Georgia College and State University.
4. "Golden Horde", in Encyclopaedia Britannica, 2007. Quotation: "also called Kipchak Khanate Russian designation for the Ulus Juchi, the western part of the Mongol Empire, which flourished from the mid-13th century to the end of the 14th century. The people of the Golden Horde were a mixture of Turks and Mongols, with the latter generally constituting the aristocracy." อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "Britannica1" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน
5. Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History By Charles J. Halperin, pg. 111

ดูเพิ่ม

• จักรวรรดิ