วอลแตร์

ฟร็องซัว-มารี อารูเอ (ฝรั่งเศส: François-Marie Arouet) หรือนามปากกาคือ วอลแตร์ (Voltaire) เป็นนักเขียน นักปรัชญา นักเสียดสี และนักประวัติศาสตร์ชาวฝรั่งเศสในยุคเรืองปัญญา เขามีชื่อเสียงจากไหวพริบเฉียบแหลมและการวิพากษ์วิจารณ์คริสต์ศาสนาโดยเฉพาะศาสนจักรโรมันคาทอลิก รวมถึงการต่อต้านระบบทาส วอลแตร์เป็นผู้สนับสนุนเสรีภาพทางศาสนา, เสรีภาพในการพูด และผลักดันให้มีการแบ่งแยกศาสนจักรออกจากรัฐ

วอลแตร์ Voltaire
เกิด	ฟร็องซัว-มารี อารูเอ 21 พฤศจิกายน 1694 ปารีส ราชอาณาจักรฝรั่งเศส
เสียชีวิต	30 พฤษภาคม ค.ศ. 1778(1778-05-30) (83 ปี) ปารีส ราชอาณาจักรฝรั่งเศส
ที่ฝังศพ	ป็องเตอง
นามปากกา	วอลแตร์
อาชีพ	นักเขียน, นักปรัชญา, นักประวัติศาสตร์, นักเขียนบทละคร
สัญชาติ	ฝรั่งเศส
จบจาก	วิทยาลัยหลุยส์-เลอ-กรังซ์, มหาวิทยาลัยปารีส

วอลแตร์เป็นนักเขียนที่มีความสามารถรอบด้านและมีผลงานอย่างล้นหลาม ผลงานของเขาครอบคลุมเกือบทุกประเภทวรรณกรรม ไม่ว่าจะเป็นบทละคร บทกวี นวนิยาย บทความทางวิชาการ งานประวัติศาสตร์ และแม้แต่งานอธิบายทางวิทยาศาสตร์ ตลอดชีวิต เขาเขียนจดหมายมากกว่า 20,000 ฉบับ และหนังสือกับแผ่นพับกว่า 2,000 ชิ้น วอลแตร์นับเป็นหนึ่งในนักเขียนกลุ่มแรก ๆ ที่มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จในเชิงพาณิชย์ในระดับนานาชาติเขาเป็นผู้สนับสนุนสิทธิเสรีภาพพลเมืองอย่างเปิดเผย และมักเผชิญความเสี่ยงจากกฎหมายการเซ็นเซอร์ที่เข้มงวดของราชวงศ์ฝรั่งเศสนิกายคาทอลิก งานโต้เถียงและการเสียดสีของเขามักมุ่งไปที่ความไม่อดทน ความงมงายในศาสนา และสถาบันต่าง ๆ ของฝรั่งเศสในสมัยนั้น

ผลงานที่มีชื่อเสียงที่สุดของเขาคือ Candide ซึ่งเป็นนวนิยายขนาดสั้นที่แสดงความเห็น วิพากษ์ และเสียดสีเหตุการณ์และนักปรัชญาร่วมสมัยกับเขา โดยเฉพาะการโต้แย้งต่อแนวคิดของก็อทฟรีท วิลเฮ็ล์ม ไลบ์นิทซ์ ที่เชื่อว่าโลกนี้จำเป็นต้องเป็น “โลกที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้”

ประวัติช่วงต้น

ฟร็องซัว-มารี อารูเอ เกิดที่กรุงปารีส เป็นบุตรคนสุดท้องจากในห้าคนของนายฟร็องซัว อารูเอ (François Arouet) ข้าราชการชั้นผู้น้อยในกองคลัง กับนางมารี มาร์เกอริต โดมาร์ (Marie Marguerite Daumard) บุตรีตระกูลขุนนางชั้นล่างของฝรั่งเศส แต่มีข้อถกเถียงเกี่ยวกับวันเกิดของวอลแตร์ เนื่องจากเขาอ้างว่าตนเกิดเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 1694 เป็นบุตรนอกสมรสของขุนนางนามว่า กูแร็ง เดอ รอชบรูน (Guérin de Rochebrune) ในบรรดาพี่น้องของเขา พี่ชายสองคนได้แก่อาร์ม็องด์-ฟร็องซัว และโรเบร์ เสียชีวิตตั้งแต่วัยทารก ส่วนพี่ชายที่รอดชีวิตชื่ออาร์ม็องด์ และพี่สาวชื่อมาร์เกอริต-กาเทอรีน มีอายุมากกว่าเขาเก้าปีและเจ็ดปีตามลำดับ ครอบครัวตั้งชื่อเล่นให้วอลแตร์ว่า “โซโซ” (Zozo) เขาได้รับพิธีล้างบาปเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน 1694

วอลแตร์ได้รับการศึกษาในสังกัดคณะเยซูอิตที่โรงเรียนหลุยส์-เลอ-กร็อง ระหว่างปี 1704–1711 โดยได้เรียนภาษาละติน เทววิทยา และวาทศิลป์ ต่อมาในชีวิต วอลแตร์สามารถพูดภาษาอิตาลี สเปน และอังกฤษได้อย่างคล่องแคล่ว เมื่อถึงเวลาที่เขาจบการศึกษา วอลแตร์ก็ตัดสินใจแน่วแน่ว่าอยากเป็นนักเขียน ซึ่งขัดกับความประสงค์ของบิดาที่ต้องการให้เขาเป็นนักกฎหมาย วอลแตร์แสร้งทำทีว่ารับราชการในปารีสในตำแหน่งผู้ช่วยนิติกร แต่แท้จริงแล้วกลับใช้เวลาส่วนใหญ่แต่งบทกวี เมื่อบิดาทราบเรื่องจึงส่งเขาไปเรียนกฎหมายต่อที่ก็องในแคว้นนอร์ม็องดี แต่วอลแตร์ยังคงเขียนผลงานต่อไป ทั้งบทความเชิงปรัชญาและงานประวัติศาสตร์ ทำให้เป็นที่นิยมในหมู่ครอบครัวชนชั้นสูงบางตระกูลที่เขาได้เข้าสังคมด้วย

ในปี 1713 บิดาจัดการให้วอลแตร์เป็นเลขานุการเอกอัครราชทูตฝรั่งเศสคนใหม่ประจำเนเธอร์แลนด์ ซึ่งก็คือคือมาร์ควิสแห่งชาโตเนิฟ ผู้ซึ่งเป็นพี่ชายของพ่อทูนหัวของวอลแตร์เอง เมื่อเดินทางไปอยู่กรุงเฮก วอลแตร์มีความรักกับกาเทอรีน โอลิมป์ ดูนัวเยร์ (Catherine Olympe Dunoyer) ผู้ลี้ภัยชาวฝรั่งเศสนิกายโปรเตสแตนต์ ซึ่งเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “ปิมเป็ตต์” (Pimpette) ความสัมพันธ์ครั้งนี้ถูกมองว่าอื้อฉาว และเมื่อชาโตเนิฟล่วงรู้ วอลแตร์จึงถูกบังคับให้กลับฝรั่งเศสภายในสิ้นปีนั้น

ชีวิตช่วงต้นส่วนใหญ่ของวอลแตร์หมุนเวียนอยู่รอบกรุงปารีส ตั้งแต่วัยหนุ่มเขาก็มักมีปัญหากับทางการจากการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล ส่งผลให้เขาถูกตัดสินจำคุกสองครั้ง และถูกเนรเทศไปอังกฤษชั่วคราวหนึ่งครั้ง บทกวีเชิงเสียดสีชิ้นหนึ่งซึ่งวอลแตร์กล่าวหาว่าผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน มีความสัมพันธ์ทางเพศกับบุตรสาวของตนเอง ทำให้เขาถูกจองจำที่คุกบัสตีย์เป็นเวลา 11 เดือน ต่อมาในเดือนมกราคม 1717 โรงละครกอมีดี-ฟร็องแซส์ ได้ตกลงจัดแสดงบทละครเรื่อง Oedipus ผลงานเปิดตัวของเขา และละครก็ออกแสดงในช่วงกลางเดือนพฤศจิกายน 1718 เพียงเจ็ดเดือนหลังจากที่เขาได้รับการปล่อยตัว ความสำเร็จทั้งในเชิงวิจารณ์และเชิงพาณิชย์ของละครเรื่องนี้ได้สถาปนาชื่อเสียงของเขาขึ้นทันที ทั้งผู้สำเร็จราชการแผ่นดินฝรั่งเศสและพระเจ้าจอร์จที่ 1 แห่งบริเตนใหญ่ ทรงมอบเหรียญอิสริยาภรณ์แก่เขาเพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งความชื่นชม

ผลงาน

ผลงานของวอลแตร์มีจำนวนมากมาย หลากหลายประเภททั้งบทละคร นิยาย นิทานเชิงปรัชญา ประวัติศาสตร์ และบทกวี เขาได้รับยกย่องจากคนร่วมสมัยว่าเป็นนักเขียนบทละครชั้นนำและกวีชั้นนำ แต่ในปัจจุบันเขากลับเป็นที่ยกย่องในฐานะนักเขียนเชิงเสียดสี วิพากษ์วิจารณ์ (Le symbole de l’esprit critique) ผลงานของเขาส่วนใหญ่เป็นการเผยแพร่ความคิดทางปรัชญาไปสู่สาธารณชน เพื่อปลุกความคิดวิพากษ์วิจารณ์ให้แก่ชาวฝรั่งเศส เพื่อต่อต้านความคิดระบบสถาบันแบบเก่า การต่อสู้เพื่อขจัดความอยุติธรรมในสังคม รวมทั้งความเชื่อที่งมงายและความบ้าคลั่งทางศาสนา นอกจากนี้เขายังส่งเสริมเรียกร้องสิทธิ เสรีภาพและการแสดงความคิดเห็นอีกด้วย

ประวัติศาสตร์

วอลแตร์กับบรรดานักเขียนร่วมสมัยอย่างเดอนี ดีเดอโร, ฌ็อง เลอ รง ดาล็องแบร์, มาร์กี เดอ กงดอร์เซ และเดอ ลาฮาร์ป

วอลแตร์มีอิทธิพลอย่างใหญ่หลวงต่อพัฒนาการของศาสตร์ประวัติศาสตร์ (historiography) โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฝรั่งเศส ผ่านการเสนอวิธีมองอดีตในแง่มุมใหม่ ๆ ผลงานประวัติศาสตร์ที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดของเขา ได้แก่ ประวัติพระเจ้าคาร์ลที่ 12 (Histoire de Charles XII ,1731), รัชสมัยหลุยส์ที่ 14 (Le Siècle de Louis XIV, 1751) และ ความเรียงว่าด้วยจารีตและจิตวิญญาณประชาชาติ (Essai sur les mœurs et l'esprit des nations, 1756) เขาแหวกออกจากประเพณีการเล่าเรื่องเหตุการณ์ทางการทูตและการทหาร แล้วหันมาเน้นที่จารีต ประวัติศาสตร์สังคม และความก้าวหน้าในศิลปะและวิทยาศาสตร์

ในความเรียงว่าด้วยจารีตฯ วอลแตร์ได้ติดตามความก้าวหน้าของอารยธรรมโลกในบริบทสากล โดยปฏิเสธทั้งลัทธิชาตินิยมและกรอบอ้างอิงแบบคริสต์ศาสนาแบบดั้งเดิม ได้รับอิทธิพลจากงานเขียนของบอสซุเอต์ (Bossuet) เขาเป็นนักวิชาการคนแรกที่พยายามอย่างจริงจังในการเขียนประวัติศาสตร์โลก โดยตัดกรอบเทววิทยาออก และหันมาเน้นเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์การเมือง เขามองยุโรปเป็นองค์รวมมากกว่าการเป็นเพียงกลุ่มประเทศที่แยกจากกัน วอลแตร์ยังเป็นคนแรกที่เน้นให้เห็นว่า วัฒนธรรมยุคกลางของยุโรปเป็นหนี้บุญคุณต่ออารยธรรมตะวันออกกลาง อย่างไรก็ตาม เขาก็ยังมีความอ่อนด้อยในการศึกษายุคกลางในภาพรวม แม้เขาจะตักเตือนอยู่เสมอว่านักประวัติศาสตร์ไม่ควรปล่อยให้อคติทางการเมืองครอบงำ แต่เขาก็มักใช้โอกาสในการเปิดโปงความไม่อดทนและการหลอกลวงของศาสนจักรตลอดประวัติศาสตร์ วอลแตร์แนะนำให้นักวิชาการถือหลักว่า สิ่งใดที่ขัดกับกระบวนการตามธรรมชาติย่อมไม่น่าเชื่อถือ แม้ว่าเขาเห็นว่าประวัติศาสตร์เต็มไปด้วยความชั่วร้าย แต่เขายังคงเชื่อมั่นอย่างลึกซึ้งว่า เหตุผลและการรู้หนังสือที่แพร่หลายจะนำมนุษย์ไปสู่ความก้าวหน้า

วอลแตร์ได้อธิบายมุมมองของตนต่อวิชาประวัติศาสตร์ไว้ในบทความในสารานุกรมของเดอนี ดีเดอโร ว่า “นักประวัติศาสตร์สมัยใหม่ถูกคาดหวังให้ให้รายละเอียดมากขึ้น ตรวจสอบข้อเท็จจริงให้แน่ชัดยิ่งขึ้น ระบุวันที่อย่างแม่นยำ และให้ความสำคัญกับจารีต กฎหมาย ศีลธรรม การค้า การเงิน เกษตรกรรม และจำนวนประชากร” งานประวัติศาสตร์ของวอลแตร์สะท้อนค่านิยมแห่งยุคเรืองปัญญาลงไปในการตีความอดีต แต่ในขณะเดียวกัน เขายังช่วยปลดปล่อยศาสตร์ประวัติศาสตร์จากความเป็นนักสะสมโบราณวัตถุ (antiquarianism) การมองโลกในกรอบยุโรปเป็นศูนย์กลาง (Eurocentrism) ความไม่อดทนทางศาสนา และการสนใจเพียงบุคคลสำคัญ การทูต และสงคราม

กวีนิพนธ์

ตั้งแต่วัยเยาว์ วอลแตร์แสดงพรสวรรค์ด้านการประพันธ์บทกวี ผลงานตีพิมพ์ชิ้นแรกของเขาก็คือบทกวี เขาแต่งมหากาพย์สองเล่มยาว ได้แก่ Henriade ซึ่งนับเป็นมหากาพย์เล่มแรกที่เขียนเป็นภาษาฝรั่งเศส และต่อมาคือ สาวพรหมจรรย์แห่งออร์เลอ็องส์ (La Pucelle d'Orléans) นอกจากนี้ยังมีงานกวีชิ้นเล็กอื่น ๆ อีกมากมาย แต่ผลงานที่ประสบความสำเร็จสูงสุดคือ Henriade ซึ่งเขียนโดยใช้กลอนคู่อเล็กซานดรีน (กลอนภาษาฝรั่งเศสที่แต่ละวรรคมี 12 พยางค์และสัมผัสเป็นคู่) ที่ได้รับการปรับปรุง แต่สำหรับผู้อ่านสมัยใหม่กลับมองว่าน่าเบื่อ อย่างไรก็ตาม มหากาพย์นี้ประสบความสำเร็จอย่างสูงในคริสต์ศตวรรษที่ 18 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีการพิมพ์ถึง 65 ครั้ง และถูกแปลเป็นหลายภาษา เนื้อหาของมหากาพย์ได้ยกพระเจ้าอ็องรีที่ 4 แห่งฝรั่งเศส ให้เป็นวีรบุรุษของชาติ จากความพยายามของพระองค์ในการสร้างความอดทนทางศาสนาผ่านพระราชกฤษฎีกาน็องต์ อีกด้านหนึ่ง สาวพรหมจรรย์แห่งออร์เลอ็องส์ กลับเป็นงานเชิงเสียดสีที่ล้อเลียนตำนานของฌานแห่งอาร์ก

โดยทั่วไปแล้ว งานวิจารณ์และงานเขียนเบ็ดเตล็ดของวอลแตร์แสดงให้เห็นรูปแบบเดียวกันกับผลงานอื่นของเขา เกือบทุกผลงานที่มีสาระสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นร้อยกรองหรือร้อยแก้วมักจะมีคำนำอยู่เสมอ ซึ่งคำนำเหล่านี้ถือเป็นตัวอย่างชั้นดีของน้ำเสียงที่ทั้งคมคายและเป็นกันเองของเขา ในบรรดาแผ่นพับและงานเขียนนานาชนิด วอลแตร์ได้แสดงฝีมือการทำงานเชิงวารสารศาสตร์ไว้อย่างชัดเจน ส่วนงานวิจารณ์วรรณกรรมโดยตรง ผลงานสำคัญด้านวรรณกรรมวิจารณ์ของเขาคือ Commentaire sur Corneille อย่างไรก็ตาม เขายังสร้างสรรค์งานลักษณะเดียวกันอีกหลายชิ้น ทั้งที่เขียนอย่างอิสระ เช่น ชีวิตของโมลิแยร์ พร้อมข้อวิจารณ์ข้อสังเกต (Vie de Molière, avec des remarques) และที่รวมอยู่ในชุดผลงาน Siècles

ร้อยแก้ว

วอลแตร์ที่พระราชวังซ็องซูซี ของพระเจ้าฟรีดริชมหาราช

งานร้อยแก้วและนวนิยายเชิงเรื่องเล่าหลายชิ้นของวอลแตร์ ซึ่งมักเขียนในรูปแบบแผ่นพับมีเนื้อหาโต้เถียงลัทธิโลกสวย (optimism) ผลงานที่มีชื่อเสียงที่สุดคือ Candide ซึ่งเสียดสีความคิดแบบ “โลกนี้คือโลกที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้” ของก็อทท์ฟรีด ไลบ์นิซ ผ่านตัวละครแพงกลอส (Pangloss) ที่มักย้ำว่าสิ่งใด ๆ ก็สมบูรณ์แล้วเพราะพระเจ้าเป็นผู้สร้าง นอกจากนี้ยังมี ชายผู้มีสี่สิบเหรียญเงิน (L’Homme aux quarante écus) ที่สะท้อนปัญหาสังคมและการเมืองในสมัยนั้น, Zadig และงานอื่น ๆ ที่ท้าทายแนวคิดศีลธรรมและอภิปรัชญาแบบดั้งเดิม รวมทั้งบางชิ้นที่เขียนขึ้นเพื่อเย้ยหยันพระคัมภีร์ไบเบิล ในงานเหล่านี้ เห็นได้ชัดว่าวอลแตร์ใช้สไตล์ประชดประชันที่หลีกเลี่ยงการกล่าวเกินจริง และเน้นการใช้ถ้อยคำที่เรียบง่ายและเหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน Candide ซึ่งถือเป็นตัวอย่างที่สมบูรณ์ที่สุดของสไตล์เขา วอลแตร์ยังมีผลงานที่สะท้อนแนวทางเดียวกับโจนาธาน สวิฟท์ ในการบุกเบิกนิยายวิทยาศาสตร์เชิงปรัชญาแบบเสียดสี อาทิ Micromégas และเรื่องสั้น ฝันของเพลโต (Songe de Platon)

ผลงานของวอลแตร์ โดยเฉพาะจดหมายส่วนตัว มักจะย้ำกับผู้อ่านด้วยคำพูดว่า “จงบดบี้สิ่งอัปรีย์” (écrasez l’infâme) สื่อถึงการกดขี่ด้วยอำนาจของกษัตริย์และศาสนจักร รวมถึงความงมงายและความไม่อดทนที่นักบวชสร้างขึ้น วอลแตร์เองเคยเผชิญเรื่องเหล่านี้ทั้งจากการถูกเนรเทศ หนังสือของเขาถูกเผา รวมถึงการเห็นผู้คนถูกประหัตประหารอย่างโหดร้าย เขายังทิ้งคำกล่าวที่โด่งดังไว้ว่า “ความงมงายสามารถจุดไฟเผาโลกทั้งใบ แต่ปรัชญาคือสิ่งที่ช่วยดับมัน” (La superstition met le monde entier en flammes; la philosophie les éteint)

มุมมองต่อชนชั้นและทาส

ภาพประกอบมหากาพย์ Candide เมื่อตัวเอกพบกับทาสคนหนึ่งในเกาะเฟรนช์เกียนาของฝรั่งเศส

วอลแตร์ปฏิเสธเรื่องราวการสร้างโลกตามคัมภีร์ไบเบิลที่กล่าวถึงอาดัมและเอวา และเขายังเป็นผู้สนับสนุนแนวคิดพหุพันธุศาสตร์ (polygenism) ซึ่งเชื่อว่ามนุษย์แต่ละเผ่าพันธุ์มีจุดกำเนิดที่แยกออกจากกันโดยสิ้นเชิงตามการวิเคราะห์ของศาสตราจารย์วิลเลียม โคเฮน วอลแตร์เช่นเดียวกับนักคิดพหุชาติกำเนิดส่วนใหญ่ เชื่อว่า เนื่องจากมีจุดกำเนิดที่แตกต่างกัน ชาวแอฟริกันผิวดำจึงไม่ได้มีความเป็นมนุษย์โดยธรรมชาติร่วมกับชาวยุโรปผิวขาวอย่างเต็มที่ แต่บางคนชี้ว่าวอลแตร์มักยกประเด็นความแตกต่างทางเชื้อชาติมาใช้เป็นเครื่องมือในการโจมตีหลักความเชื่อทางศาสนาแบบดั้งเดิมและตำนานการสร้างโลกในคัมภีร์ไบเบิล ขณะเดียวกัน นักประวัติศาสตร์บางส่วนเสนอว่า การที่วอลแตร์สนับสนุนแนวคิดพหุพันธุศาสตร์ อาจได้รับแรงจูงใจจากผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ เนื่องจากเขามีการลงทุนในบริษัทอินเดียของฝรั่งเศส และกิจการอาณานิคมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการค้าทาส

ประโยคที่มีชื่อเสียงที่สุดของวอลแตร์เกี่ยวกับระบบทาส ปรากฏในนวนิยาย Candide ซึ่งตัวละครเอกรู้สึกสยดสยองเมื่อทราบว่า “เรากินน้ำตาลในยุโรปด้วยราคาที่โหดร้ายเพียงใด” หลังจากพบกับทาสในเฟรนช์เกียนาที่ถูกทำร้ายจนพิการเพราะพยายามหลบหนี ทาสคนนั้นสะท้อนความคิดว่า หากมนุษย์ทุกคนมีจุดกำเนิดร่วมกันตามที่คัมภีร์ไบเบิลสอน นั่นก็หมายความว่าพวกเขาล้วนเป็นญาติกัน ซึ่งไม่มีใครควรปฏิบัติต่อญาติของตนอย่างโหดร้ายเช่นนั้น นอกจากนี้ วอลแตร์ยังเขียนเชิงเสียดสีถึง “ชาวผิวขาวและชาวคริสเตียนที่ซื้อชาวนิโกรมาในราคาถูก เพื่อนำไปขายต่ออย่างแพงในทวีปอเมริกา” อย่างไรก็ดี วอลแตร์ถูกกล่าวหาว่าสนับสนุนการค้าทาสตามจดหมายฉบับหนึ่งที่อ้างว่าเขาเป็นผู้เขียน แต่มีข้อเสนอว่าจดหมายฉบับดังกล่าวอาจเป็นของปลอม เนื่องจากไม่พบหลักฐานที่น่าเชื่อถือยืนยันการมีอยู่ของมัน นอกจากนี้ วอลแตร์ยังแสดงการเห็นด้วยกับบทวิพากษ์วิจารณ์การค้าทาสของมงแต็สกีเยอ เขาเขียนระบุไว้ว่า “มงแต็สกีเยอมักเป็นฝ่ายผิดเมื่อเถียงกับบรรดานักปราชญ์ เพราะเขาไม่ใช่นักปราชญ์ แต่เขาเป็นฝ่ายถูกเสมอเมื่อเจอกับพวกคลั่งศาสนาและพวกสนับสนุนการค้าทาส”

อิทธิพลของวอลแตร์

ผลงานตลอดชีวิตของวอลแตร์ได้ก่อให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า “ความคิดวิพากษ์วิจารณ์” (L‘esprit critique) แก่ชาวฝรั่งเศสโดยรวม ความคิดวิพากวิจารณ์นี้ทำให้ชาวฝรั่งเศสตั้งคำถามต่อทุกเรื่องทุกเหตุการณ์ที่ปรากฏในสังคมของตน ไม่ว่าจะเป็นทางด้านสถาบันการเมืองการปกครอง โดยเขาได้โจมตีระบอบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ สถาบันกษัตริย์ การใช้อำนาจตามอำเภอใจของกษัตริย์ สถาบันศาสนา โจมตีคำสอนความเชื่อที่งมงาย วอลแตร์ได้นำหลักการใช้เหตุผล (L’esprit scientifique) มาแพร่หลายให้แก่ประชาชน เพื่อมาใช้ในการดำเนินชีวิต โดยการใช้เหตุผลแก้ปัญหา และรู้จักคิดพิจารณาก่อนจะเชื่ออะไรง่าย ๆ เขาใช้ผลงานของเขามาเป็นเครื่องมือในการเผยแพร่แนวความคิดทางปรัชญาและนำไปสู่สาธารณชน เพื่อทำให้ประชาชนได้เห็นได้เข้าใจและตระหนักถึงสิ่งเหล่านั้น ซึ่งแนวคิดและความรู้เหล่านี้จึงเปรียบเสมือนกับแสงสว่างทางปัญญาให้แก่ประชาชน วอลแตร์จึงเป็นผู้ที่มีส่วนทำให้ประชาชนมีเสรีภาพทางความคิดและทำให้ผู้คนสนใจการเมืองการปกครองแบบอังกฤษ

ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่าวอลแตร์มีอิทธิพลต่อคริสตวรรษที่ 18 เป็นอย่างมาก ซึ่งเป็นผลนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่ทั้งทางด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและศาสนา ซึ่งเป็นที่รู้จักกันในนาม “การปฏิวัติฝรั่งเศส พ.ศ. 2332”

อ้างอิง

1. "Voltaire Biography |". Biography Online.
2. "Pangloss | fictional character | Britannica". Britannica (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 27 June 2023.
3. owen.pham (20 August 2021). "The Voltaire–Rousseau Debate and Their Views on Evil". Wondrium Daily (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 June 2023. สืบค้นเมื่อ 27 June 2023.
4. Pearson 2005, pp. 9–14. sfn error: no target: CITEREFPearson2005 (help)
5. Pearson 2005, p. 10. sfn error: no target: CITEREFPearson2005 (help)
6. Liukkonen, Petri. "Voltaire". Books and Writers (kirjasto.sci.fi). Finland: Kuusankoski Public Library. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 February 2015.
7. Pearson 2005, p. 36. sfn error: no target: CITEREFPearson2005 (help)
8. Pearson 2005, pp. 36–37. sfn error: no target: CITEREFPearson2005 (help)
9. Pearson 2005, p. 52. sfn error: no target: CITEREFPearson2005 (help)
10. Sakmann, Paul (1971). "The Problems of Historical Method and of Philosophy of History in Voltaire". History and Theory. 11 (4): 24–59. doi:10.2307/2504245. ISSN 0018-2656. JSTOR 2504245.
11. Gay, Peter (1988) Voltaire's Politics
12. McCabe, Joseph, A Treatise on Toleration and Other Essays (Amherst: Prometheus Books 1994) ISBN 978-0-87975-881-3 p. viii.
13. Geoffrey Parrinder (2000). The Routledge Dictionary of Religious and Spiritual Quotations. Routledge. p. 24. ISBN 978-0-415-23393-4.
14. William B. Cohen (2003). The French encounter with Africans: White response to Blacks, 1530–1880. Indiana University Press. p. 86.
15. David Allen Harvey (2012). The French Enlightenment and its Others:The Mandarin, the Savage, and the Invention of the Human Sciences. Palgrave Macmillan. pp. 135–46.
16. Gliozzi, Giuliano (1979). "Poligenismo e razzismo agli albori del secolo dei lumi". Rivista di Filosofia. 70 (1): 1–31.
17. Duchet, Michèle (1971). Anthropologie et histoire au siècle des Lumières: Buffon, Voltaire, Rousseau, Helvétius, Diderot (ภาษาฝรั่งเศส). Paris: F. Maspero. ISBN 978-2-226-07872-8.
18. Davis, David Brion, The problem of slavery in Western culture (New York: Oxford University Press 1988) ISBN 978-0-19-505639-6 p. 392
19. Stark, Rodney, For the Glory of God: How Monotheism Led to Reformations, Science, Witch-Hunts, and the End of Slavery (2003), p. 359
20. Miller, Christopher L., The French Atlantic triangle: literature and culture of the slave trade (2008) pp. x, 7, 73, 77
21. Catherine A. Reinhardt (2006). Claims to Memory: Beyond Slavery and Emancipation in the French Caribbean. Berghahn Books. p. 43. ISBN 978-1-84545-079-3.
22. Durant & Durant 1980, p. 358. sfn error: no target: CITEREFDurantDurant1980 (help)