มุขยมนตรี

มุขยมนตรี (ฮินดี: मुख्यमन्त्री มุขฺยมนฺตฺรี; อังกฤษ: chief minister) เป็นบุคคลซึ่งได้รับเลือกตั้งให้เป็นหัวหน้าผู้บริหารประจำรัฐและดินแดนของสาธารณรัฐอินเดีย แม้รัฐธรรมนูญอินเดียระบุว่า ราชยปาล (ฮินดี: राज्यपाल ราชฺยปาล; อังกฤษ: governor) เป็นหัวหน้าผู้บริหาร แต่ในทางปฏิบัติแล้ว อำนาจบริหารอยู่ที่มุขยมนตรี หน้าที่ของราชยปาลมีเพียงอำนวยการให้พรรคการเมืองที่ได้รับเสียงข้างมากในการเลือกตั้งวิธานสภา (ฮินดี: विधान सभा; อังกฤษ: state legislative assembly) เข้าจัดตั้งมนตรีบริษัท (ฮินดี: मन्त्रिपरिषद् มนฺตฺรีปริษทฺ; อังกฤษ: council of ministers) แล้วราชยปาลจะแต่งตั้งหัวหน้ามนตรีบริษัทนั้นเป็นมุขยมนตรี โดยมุขยมนตรีต้องสาบานตนเข้ารับตำแหน่งต่อหน้าราชยปาล มนตรีบริษัทที่จัดตั้งขึ้นจะรับผิดชอบร่วมกันต่อวิธานสภา มุขยมนตรีได้รับความไว้วางใจจากวิธานสภาชุดใด จะอยู่ในตำแหน่งเท่าอายุของวิธานสภาชุดนั้น แต่ไม่เกิน 5 ปี (เว้นบางรัฐหรือดินแดนที่อยู่ได้ถึง 6 ปี) ทำนองเดียวกับระบบเวสต์มินสเตอร์ และมุขยมนตรีจะดำรงตำแหน่งติดต่อกันกี่สมัยก็ได้

การได้มา

คุณลักษณะ

รัฐธรรมนูญอินเดียกำหนดว่า มุขยมนตรีต้องมีคุณลักษณะดังนี้ คือ

• เป็นพลเมืองอินเดีย
• เป็นสมาชิกวิธานสภา มิฉะนั้น ต้องได้รับความยินยอมจากราชยปาล
• อายุ 25 ปีขึ้นไป

ผู้ที่มิใช่สมาชิกวิธานสภา และได้รับแต่งตั้งเป็นมุขยมนตรี ต้องได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกวิธานสภาภายใน 6 เดือนนับแต่วันแต่งตั้ง มิฉะนั้น พ้นจากตำแหน่งมุขยมนตรี

การเลือกตั้ง

มุขยมนตรีเป็นผู้ได้รับเสียงข้างมากจากวิธานสภาให้ดำรงตำแหน่ง ซึ่งโดยกระบวนการแล้วมีขึ้นด้วยการลงคะแนนเสียงไว้วางใจตามที่ราชยปาลเสนอ

การสาบานตน

เนื่องจากรัฐธรรมนูญกำหนดให้ราชยปาลเป็นผู้แต่งตั้งมุขยมนตรี มุขยมนตรีจึงสาบานตนเข้ารับตำแหน่งต่อหน้าราชยปาลด้วยถ้อยคำดังนี้

"I, <Name of Minister>, do swear in the name of God/solemnly affirm that I will bear true faith and allegiance to the Constitution of India as by law established, that I will uphold the sovereignty and integrity of India, that I will faithfully and conscientiously discharge my duties as a Minister for the State of <Name of the State> and that I will do right to all manner of people in accordance with the Constitution and the law without fear or favour, affection or ill-will."

"ข้าพเจ้า (ชื่อของมุขยมนตรี) ขอสาบานในพระนามพระเจ้า/ขอให้สัตย์ปฏิญาณว่า ข้าพเจ้าจะซื่อสัตย์ภักดีต่อรัฐธรรมนูญอินเดียตามที่กฎหมายกำหนด ข้าพเจ้าจะค้ำชูอธิปไตยและบูรณภาพแห่งอินเดีย ข้าพเจ้าจะปฏิบัติหน้าที่ในฐานะมนตรีแห่งรัฐ (ชื่อของรัฐ) โดยซื่อสัตย์สุจริต และข้าพเจ้าจะประพฤติชอบต่อคนทุกผู้ทุกนามตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายโดยปราศจากฉันทาคติ โทสาคติ ภยาคติ หรือโมหาคติ"

นอกจากนี้ มุขยมนตรียังต้องสาบานว่าจะรักษาความลับของราชการดังนี้

"I, <Name of Minister>, do swear in the name of God/solemnly affirm that I will not directly or indirectly communicate or reveal to any person or persons any matter which shall be brought under my consideration or shall become known to me as a Minister for the State of <Name of the State> except as may be required for the due discharge of my duties as such Minister."

"ข้าพเจ้า (ชื่อของมุขยมนตรี) ขอสาบานในพระนามพระเจ้า/ขอให้สัตย์ปฏิญาณว่า ข้าพเจ้าจะไม่เผยแพร่หรือเปิดเผยต่อบุคคลใด ๆ ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม ซึ่งเรื่องราวอันใดที่ส่งให้ข้าพเจ้าพิจารณา หรือที่ข้าพเจ้ารับรู้มาในฐานะมนตรีแห่งรัฐ (ชื่อของรัฐ) เว้นแต่จำเป็นต่อการปฏิบัติหน้าที่ในฐานะมนตรีดังกล่าวตามสมควร"

ค่าตอบแทน

รัฐธรรมนูญแห่งอินเดียให้วิธานสภากำหนดค่าตอบแทนของมุขยมนตรีและมนตรีคนอื่น ๆ ดังนั้น ค่าตอบแทนสำหรับมุขยมนตรีจึงแตกต่างกันไปในแต่ละรัฐ

ดูเพิ่ม

• รายนามมุขยมนตรี
• รายนามมุขยมนตรีหญิง

อ้างอิง

1. Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. ISBN 978-81-8038-559-9.
2. Constitution of India, Article 173
3. Constitution of India, Schedule 3, Para 5
4. Constitution of India, Schedule 3, Para 6
5. The Constitution of India, Article 164, Clause 5