มัชปาหิต

อาณาจักรมัชปาหิต (ชวา: ꦩꦗꦥꦲꦶꦠ꧀, อักษรโรมัน: Måjåpahit; เสียงอ่านภาษาชวา: [mɔd͡ʒɔpaɪt] (สำเนียงตะวันออกและกลาง) หรือ [mad͡ʒapaɪt] (สำเนียงตะวันตก)) มีอีกชื่อว่า วิลวาติกา (ชวา: ꦮꦶꦭ꧀ꦮꦠꦶꦏ꧀ꦠ; เสียงอ่านภาษาชวา: [wɪlwatɪkta]) เป็นจักรวรรดิแบบเมืองท่าชวาที่นับถือฮินดู-พุทธในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีจุดศูนย์กลางที่เกาะชวา (ปัจจุบันอยู่ในประเทศอินโดนีเซีย) ในช่วงสูงสุดหลังการขยายทางการทัพ ดินแดนของจักรวรรดิและรัฐบริวารครอบคลุมเกือบทั่วนูซันตาราตรงบริเวณทั้งเอเชียและโอเชียเนีย หลังสงครามกลางเมืองที่ทำให้อำนาจควบคุมรัฐบริหารลดลง จักรวรรดิจึงเสื่อมถอยอย่างช้า ๆ ก่อนล่มสลายใน ค.ศ. 1527 จากการรุกรานโดยรัฐสุลต่านเดมัก การล่มสลายของมัชปาหิตนำไปสู่การเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรอิสลามในเกาะชวา

อาณาจักรมัชปาหิต ꦩꦗꦥꦲꦶꦠ꧀ (ชวา)
1292–1527
ธงชาติ สุริยะมัชปาหิต
ขอบเขตอิทธิพลมัชปาหิตตามนาการาเกรตากามา
การขยายอาณาเขตของจักรวรรดิมัชปาหิตผ่านการพิชิตและการทัพต่าง ๆ จนกระทั่งถึงความเสื่อมถอยในที่สุดเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 16
เมืองหลวง	โตรวูลาน (ปัจจุบันคือโมโจเกอร์โต)
ภาษาทั่วไป	ชวาเก่า สันสกฤต
ศาสนา	ฮินดู (ลัทธิไศวะ) (ทางการ) พุทธ พรตนิยม (karesyan) อิสลาม วิญญาณนิยม
การปกครอง	รัฐมณฑลที่ปกครองโดยมหาราชา
มหาราชา
• 1293–1309	กฤตราช (องค์แรก)
• 1309–1328	จายาเนอการา
• 1328–ทศวรรษ 1350	ตริภูวโนตตุงคเทวี
• ทศวรรษ 1350–1389/1399	ราชสนาการา
• 1389/1399–1429	วิกรมวรรธนะ
• ป. 1486–1527	กิรินทรวรธนะ (สุดท้าย)
ประวัติศาสตร์
• สถาปนามัชปาหิตหลังการรุกรานของมองโกล	1292
• พิธีราชาภิเษกของ กฤตราช	10 พฤศจิกายน 1293
• ซุมปะฮ์ปาลาปา	1334/1336
• ยุทธการที่บูบัต	1357
• สงครามกลางเมืองมัชปาหิต (Paregreg)	1404–1406
• ความขัดแย้งเดมัก–มัชปาหิต	1527
สกุลเงิน	เกอเปิง เหรียญทองและเงินพื้นเมือง
ก่อนหน้า ถัดไป สิงหะส่าหรี รัฐสุลต่านเดมัก อาณาจักรบลัมบางัน รัฐสุลต่านมะละกา อาณาจักรปาการูยุง จักรวรรดิบรูไน
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	อินโดนีเซีย สิงคโปร์ มาเลเซีย บรูไน ไทย ติมอร์-เลสเต ฟิลิปปินส์

ผู้สถาปนาอาณาจักรมัชปาหิต ก็คือ เกอร์ตาราชสา (Kertarajasa) หรือ ระเด่นวิชัย ลูกเขยของกษัตริย์แห่งอาณาจักรสิงหะส่าหรี ซึ่งอยู่บนเกาะชวาเช่นกัน หลังจากสิงหะส่าหรีแผ่อำนาจกว้างไกลจนกลุ่มศรีวิชัยต้องถอยออกไปจากเกาะชวา ใน ค.ศ. 1290 อำนาจอันยิ่งใหญ่ของสิงหส่าหรีก็เป็นที่สนใจแก่กุบไลข่านในจีน ซึ่งได้ส่งทูตมาขอเครื่องราชบรรณาการ ในเวลานั้นการ์ตะนคร ผู้ปกครองอาณาจักรสิงหส่าหรีทรงปฏิเสธที่จะส่งมอบเครื่องราชบรรณาการ กุบไลข่านจึงส่งกองเรือถึง 1,000 ลำมาประชิดชายฝั่งชวา ในปี ค.ศ. 1293

รากศัพท์

หมายเหตุ

1. สุริยะมัชปาหิตเป็นเครื่องหมายที่มักพบในซากโบราณสถานของมัชปาหิต ซึ่งทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์ของจักรวรรดิ
2. เฉพาะยุคหลัง
3. แม้ได้รับการรับรองเป็นมหาราชาอย่างเป็นทางการกิรินทราวรธนะ ไม่มีบทบาทหลักในรัฐบาล พระราชอำนาจส่วนใหญ่บริหารโดยปาติฮ์อูดาราที่ส่วนใกญ่ปกครองเหนือส่วนที่เหลืออยู่ของมัชปาหิตในดาหาก่อนจักรวรรดิล่มสลาย
4. วรรณกรรมราชสำนักชวาบางส่วนใช้ชื่อที่มาจากภาษาสันสกฤต ซึ่งมีความหมายเดียวกัน ("มะระขี้นก") กับ "Majapahit" ในภาาาชวาเก่า ดังที่ปรากฏใน Deśavarṇana (canto 1 stanza 2) และ Kidung Harsawijaya (canto 4 stanza 66)

อ้างอิง

1. Sastrawan, Wayan Jarrah (20 January 2020). "Was Majapahit Really an Empire?" (ภาษาอังกฤษ). New Mandala.
2. Sastrawan, Wayan Jarrah (2020). "How to read a chronicle: The Pararaton as a conglomerate text". Indonesia and the Malay World. 48 (140): 2–23. doi:10.1080/13639811.2020.1701325.
3. Mahandis Y. Thamrin (September 2012). "10 November, Hari Berdirinya Majapahit" (ภาษาอินโดนีเซีย). National Geographic Indonesia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 May 2015. สืบค้นเมื่อ 27 May 2015.
4. Ooi, Keat Gin, บ.ก. (2004). Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor (3 vols). Santa Barbara: ABC-CLIO. ISBN 978-1576077702. OCLC 646857823. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 August 2016. สืบค้นเมื่อ 5 October 2014.
5. "Majapahit empire, historical kingdom, Indonesia". www.britannica.com (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-01-09.
6. Robson, Stuart (1995). Deśawarṇana (Nāgarakṛtagama) by Mpu Prapañca. Leiden: KITLV Press.
7. Cribb, Robert (2013). Historical Atlas of Indonesia. Routledge. ISBN 9781136780578.
8. Majapahit Overseas Empire, Digital Atlas of Indonesian History^[usurped]
9. Muljana, Slamet (2006). Menuju puncak kemegahan: sejarah kerajaan Majapahit (Cetakan 2 ed.). Yogyakarta: LKiS. ISBN 978-979-8451-35-5.
10. "10 November, Hari Berdirinya Majapahit". National Geographic Indonesia. 26 พฤษภาคม 2015. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 พฤษภาคม 2015. สืบค้นเมื่อ 9 สิงหาคม 2021.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ อาณาจักรมัชปาหิต

• ประวัติศาสตร์แบบสั้นของอาณาจักรมัชปาหิต
• บันทึกความทรงจำของอาณาจักรมัชปาหิต
• ประวัติย่อของอาณาจักรมัชปาหิต เก็บถาวร 1 มกราคม 2007 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• A Complete Transcription of Majapahit Royal Manuscript of Nagarakertagama from SejarahNasional.org an National History Website^[usurped], adapted from Muljana, Slamet (1979). Nagarakretagama dan Tafsir Sejarahnya. Bhratara Karya Aksara.