คลองมหาชัย

คลองสนามชัย หรือ คลองมหาชัย หรือ คลองมหาไชยชลมารค หรือ คลองพระพุทธเจ้าหลวง^[1] เป็นคลองที่ขุดขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดีแห่งกรุงศรีอยุธยา แทนที่คลองโคกขามเดิม ซึ่งมีความคดเคี้ยวอย่างมาก เรียกคลองที่ขุดขึ้นใหม่นี้ว่า คลองพระพุทธเจ้าหลวง^[2] แต่ยังไม่ทันแล้วเสร็จก็สวรรคตไปก่อน ต่อมาสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระได้โปรดเกล้าให้พระราชสงครามเป็นนายกอง เกณฑ์คนจากหัวเมืองปักษ์ใต้มาขุดต่อ หัวเมืองปักษ์ใต้ในสมัยนั้น หมายถึงหัวเมืองที่อยู่ทางใต้ของกรุงศรีอยุธยา เช่น เมืองสาครบุรี สามโคก ราชบุรี ธนบุรี นนทบุรี เพชรบุรี^[3] ใช้เวลาขุดสองเดือนจึงแล้วเสร็จ จุดเริ่มต้นของคลองอยู่ต่อจากคลองด่าน บริเวณแยกคลองบางขุนเทียน ในเขตจอมทอง แล้วไปออกแม่น้ำท่าจีนที่อำเภอเมืองสมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสาคร ตัวคลองลึก 6 ศอก และกว้าง 7 วา ใช้ในการคมนาคมขนส่ง และทำสงคราม และยังมีชาวต่างชาติใช้เส้นทางนี้ไปกรุงศรีอยุธยาโดยไม่ต้องผ่านเข้าทางแม่น้ำเจ้าพระยาอีกด้วย ผลสืบเนื่องที่สำคัญคือการบุกเบิกพื้นที่สองฝั่งคลองมาใช้ในการเกษตรอย่างกว้างขวาง นับเป็นผลงานสำคัญในรัชกาลนี้ นอกจากนั้นแล้ว ใน พ.ศ. 2352 คลองสายนี้เป็นเส้นทางที่สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ทรงใช้ยกทัพไปปราบพม่าที่เมืองถลางและเมืองชุมพรอีกด้วย ^[4] ปัจจุบันคลองสนามชัยเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญในกรุงเทพมหานครและจังหวัดสมุทรสาคร

คลองมหาชัยนี้ยังเป็นที่มาของชื่อเรียกที่นิยมของจังหวัดสมุทรสาครอีกด้วย เนื่องจากตัวเมืองตั้งอยู่ที่บริเวณปากคลองมหาชัยพอดี^[5] ในปัจจุบันนิยมเรียกคลองนี้ว่าคลองมหาชัย ในจังหวัดสมุทรสาคร และเรียกคลองสนามชัย ในฝั่งธนบุรี โดยทั่วไปไม่ได้เจาะจงว่าบริเวณใดเป็นจุดเริ่มต้นคลองสนามชัย แต่จะถือกันว่าคลองสนามชัยและคลองด่านเป็นคลองเดียวกันในละแวกนั้น ในเขตจอมทองจึงเรียกคลองนี้ทั้งคลองสนามชัยและคลองด่าน

• วัดบางประทุนนอก
• วัดไทร
• ตลาดน้ำวัดไทร
• วัดสิงห์
• วัดกำแพง
• วัดกก
• วัดเลา
• วัดท่าข้าม
• วัดบางกระดี่
• วัดแสมดำ
• ศาลพันท้ายนรสิงห์
• วัดบ้านไร่เจริญผล
• วัดศรีบูรณาวาส
• วัดเจษฎาราม
• วัดตึกมหาชยาราม
• วัดมหาชัยคล้ายนิมิตร
• ตลาดมหาชัย