ภาคเหนือ

ภาคเหนือ เป็นภูมิภาคที่อยู่ด้านบนสุดของไทย มีลักษณะภูมิประเทศอันประกอบไปด้วยทิวเขาสลับซับซ้อน ต่อเนื่องมาจากทิวเขาชานในประเทศพม่าและประเทศลาว ภาคเหนือมีภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าสะวันนา เหมือนกับพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ การที่มีพื้นที่อยู่เหนือระดับน้ำทะเลและมีเส้นละติจูดอยู่ตอนบนทำให้สภาพอากาศของภาคเหนือเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลอย่างเห็นได้ชัด เช่น มีฤดูหนาวที่หนาวเย็นกว่าภูมิภาคอื่น ๆ ทางด้านประวัติศาสตร์ของภาคเหนือมีความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมกับอาณาจักรล้านนา

ภาคเหนือ
ภูมิภาค
จากซ้ายบนไปล่างขวา: ดอยอินทนนท์, ดอยผ้าห่มปก, วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร, สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 4 (เชียงของ–ห้วยทราย) และ อุโมงค์ขุนตาน
ภาคเหนือในประเทศไทย
เมืองใหญ่สุด	เชียงใหม่
ภาษา	ไทยวน ไทลื้อ
จังหวัด	9 จังหวัด เชียงราย เชียงใหม่ น่าน พะเยา แพร่ แม่ฮ่องสอน ลำปาง ลำพูน อุตรดิตถ์
พื้นที่
• ทั้งหมด	96,020 ตร.กม. (37,070 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	ลำดับที่ 4
ประชากร  (พ.ศ. 2567)
• ทั้งหมด	6,268,936 คน
• อันดับ	ลำดับที่ 2
• ความหนาแน่น	65 คน/ตร.กม. (170 คน/ตร.ไมล์)
เดมะนิม	คนเมือง
ดัชนีการพัฒนามนุษย์
• HDI (2019)	0.762 (สูง)
เขตเวลา	UTC+7 (ประเทศไทย)
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติศาสตร์

บริเวณพื้นที่ภาคเหนือ เดิมเป็นที่ตั้งของอาณาจักรล้านนา ซึ่งพญามังรายทรงสถาปนาขึ้นในปี พ.ศ. 1835 จากการยุบรวมกันของอาณาจักรในช่วงยุคก่อนหน้า คือ หิรัญนครเงินยางเชียงแสนและหริภุญชัย และสถาปนาเมืองหลวงอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 1838 ในชื่อนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่

ภูมิศาสตร์

แผนที่แสดงภูมิประเทศของภาคเหนือ

ดอยทางภาคเหนือ

ภาพถ่ายดาวเทียม แสดงทิวเขาและพื้นที่ป่าของภาคเหนือเทียบกับภูมิภาคอื่น ๆ ของประเทศ

แผนที่ภาคเหนือ กำหนดตามสภาพเศรษฐกิจและสังคม โดยคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

ภูมิประเทศของภาคเหนือประกอบไปด้วยทิวเขาน้อยใหญ่สลับซับซ้อน และมีพื้นที่สำคัญของประเทศหลายจุด เช่น พื้นที่ทางด้านตะวันตกสุดของประเทศที่อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน พื้นที่ทางด้านเหนือสุดของประเทศที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย จุดสูงสุดของประเทศที่ดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่ นอกจากนี้ ภาคเหนือยังเป็นพื้นที่แรกของประเทศที่แม่น้ำโขงไหลผ่าน โดยจุดแรกที่แม่น้ำโขงไหลผ่านประเทศไทยอยู่บริเวณสามเหลี่ยมทองคำ อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย

ภาคเหนือมีพื้นที่รวมทั้งหมด 93,690.85 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 0.06 ของพื้นที่บนผิวโลก

เขตแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้านและภูมิภาคอื่น ๆ ของภาคเหนือ เรียงตามเข็มนาฬิกา ได้แก่ ทิศตะวันตกและทิศเหนือติดกับประเทศพม่า ทิศเหนือและทิศตะวันออกติดกับประเทศลาว ทิศใต้ติดกับภาคกลาง พื้นที่จังหวัดพิษณุโลก และ สุโขทัย ทางด้านตะวันตกเฉียงใต้มีพื้นที่ติดกับภาคตะวันตก บริเวณจังหวัดตาก

การแบ่งเขตการปกครอง

จังหวัดในภาคเหนือ กำหนดโดยคณะกรรมการภูมิศาสตร์แห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2521 และประกาศใช้โดยราชบัณฑิตยสถาน เป็นการแบ่งตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ ประเพณี สังคม วัฒนธรรมและภาษา เป็นการแบ่งระบบ 6 ภูมิภาค ประกอบไปด้วย 9 จังหวัด ตามลักษณะภูมิภาคตามธรรมชาติที่ตั้งอยู่ในเขตภูเขา

นอกจากการแบ่งตามราชบัณฑิตยสถานแล้ว ยังมีหน่วยงานที่เคยจัดแบ่งภูมิภาคของประเทศไทยขึ้นเพื่อกำหนดแผนบริหารงานด้านเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งเป็นการแบ่งภูมิภาคอย่างไม่เป็นทางการได้แก่ คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ โดยกำหนดให้ภาคเหนือมีทั้งหมด 17 จังหวัด ประกอบด้วย 9 จังหวัดภาคเหนือข้างต้น กับอีก 8 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดตาก พิษณุโลก สุโขทัย เพชรบูรณ์ พิจิตร กำแพงเพชร นครสวรรค์ และจังหวัดอุทัยธานี

จังหวัดทั้ง 9 ของภาคเหนือในการแบ่งเช่นนี้อาจเรียกว่า ภาคเหนือตอนบน ซึ่งส่วนใหญ่เคยเป็นที่ตั้งของอาณาจักรล้านนามาก่อน (สำหรับจังหวัดอุตรดิตถ์และจังหวัดตาก เคยเป็นบางส่วน) และมีภาษาถิ่นเป็นคำเมือง ส่วน 8 จังหวัดที่เหลืออาจเรียกว่า ภาคเหนือตอนล่าง ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่จังหวัดพิษณุโลกและจังหวัดนครสวรรค์ อันเป็นศูนย์กลางการคมนาคมที่สำคัญ ปัจจุบันการแบ่งแบบนี้ไม่นิยมใช้อ้างอิงในเอกสารของทางราชการและบทความทางวิชาการอื่นๆ เนื่องจากราชบัณฑิตยสถานได้กำหนดให้จังหวัดเหล่านี้ เป็นจังหวัดในเขตภาคกลาง ยกเว้นจังหวัดตากอยู่ในภาคตะวันตก

ส่วนการจัดภูมิภาคของกรมอุตุนิยมวิทยานั้น จะแบ่งภูมิภาคเป็น 15 จังหวัด ซึ่งจะอ้างอิงตามคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ แต่จะไม่นับจังหวัดนครสวรรค์และจังหวัดอุทัยธานี โดยให้สองจังหวัดนี้จัดเป็นภาคกลาง ส่วนจังหวัดทางภาคเหนือตอนบนจะมีเพียง 8 จังหวัดเท่านั้นโดยที่ไม่นับจังหวัดอุตรดิตถ์ แต่จะให้จังหวัดอุตรดิตถ์ไปจัดอยู่กับภาคเหนือตอนล่างแทน

แผนที่แสดงอาณาเขตแต่ละจังหวัดของภาคเหนือ

ภาคเหนือ แบ่งพื้นที่ตามราชบัณฑิตยสภา ประกอบด้วย 9 จังหวัด ได้แก่

ตราประจำ จังหวัด	ธงประจำ จังหวัด	รายชื่อจังหวัด		หน่วยการปกครอง			จำนวนประชากร (คน)	พื้นที่ทั้งหมด (ตร.กม.)	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.)
		ภาษาไทย	ตัวเมือง	อำเภอ	ตำบล	หมู่บ้าน
		เชียงราย	ᨩ᩠ᨿᨦᩁᩣ᩠ᨿ	18	124	1,753	1,297,657	11,678.4	111.22
		เชียงใหม่	ᨩ᩠ᨿᨦᩉᩲ᩠ᨾ᩵	25	204	2,066	1,799,019	22,436	80.10
		น่าน	ᨶᩣ᩠᩵ᨶ	15	99	893	470,507	11,472.1	41.20
		พะเยา	ᩕᨻᨿᩣ᩠ᩅ	9	68	779	454,764	6,335.1	71.48
		แพร่	ᨻᩯᩖ᩵	8	78	645	421,745	6,538.6	65.20
		แม่ฮ่องสอน	ᨾᩯ᩵ᩁᩬ᩵ᨦᩈᩬᩁ	7	45	415	288,082	12,681.3	22.68
		ลำปาง	ᩃᩣᩴᨻᩣ᩠ᨦ	13	100	855	704,126	12,534.0	56.76
		ลำพูน	ᩃᨻᩪᩁ	8	51	574	396,753	4,505.9	88.42
		อุตรดิตถ์	ᩏᨲ᩠ᨲᩁᨯᩥᨲ᩠ᨳ᩺	9	67	613	436,283	7,838.6	56.08
รวม				112	836	8,593	6,268,936	96,020	-

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ภาคเหนือ มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ดังนี้

• ระดับจังหวัด แต่ละจังหวัดมีองค์การบริหารส่วนจังหวัด

• ระดับเทศบาลและองค์การบริหารส่วนตำบล
  • เทศบาลนคร 3 แห่ง ประกอบด้วย
    1. เทศบาลนครเชียงใหม่ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
    2. เทศบาลนครเชียงราย อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย
    3. เทศบาลนครลำปาง อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง
  • เทศบาลเมือง 17 แห่ง ประกอบด้วย
    • จังหวัดเชียงใหม่ 6 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองต้นเปา อำเภอสันกำแพง
      2. เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา อำเภอแม่แตง
      3. เทศบาลเมืองแม่โจ้ อำเภอสันทราย
      4. เทศบาลเมืองแม่เหียะ อำเภอเมืองเชียงใหม่
      5. เทศบาลเมืองสุเทพ อำเภอเมืองเชียงใหม่
      6. เทศบาลเมืองดอนแก้ว อำเภอแม่ริม
    • จังหวัดน่าน 2 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองน่าน อำเภอเมืองน่าน
      2. เทศบาลเมืองไชยสถาน อำเภอเมืองน่าน
           มีผลตั้งแต่วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2568 เป็นต้นไป
    • จังหวัดพะเยา 2 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองพะเยา อำเภอเมืองพะเยา
      2. เทศบาลเมืองดอกคำใต้ อำเภอดอกคำใต้
    • จังหวัดแพร่ 1 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองแพร่ อำเภอเมืองแพร่
    • จังหวัดแม่ฮ่องสอน 1 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน
    • จังหวัดลำพูน 1 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองลำพูน อำเภอเมืองลำพูน
    • จังหวัดลำปาง 3 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองเขลางค์นคร อำเภอเมืองลำปาง
      2. เทศบาลเมืองพิชัย อำเภอเมืองลำปาง
      3. เทศบาลเมืองล้อมแรด อำเภอเถิน
    • จังหวัดอุตรดิตถ์ 1 แห่ง ดังนี้
      1. เทศบาลเมืองอุตรดิตถ์ อำเภอเมืองอุตรดิตถ์
  • เทศบาลตำบล 375 แห่ง ประกอบด้วย
    1. จังหวัดเชียงราย มีเทศบาลตำบล 72 แห่ง
    2. จังหวัดเชียงใหม่ มีเทศบาลตำบล 115 แห่ง
    3. จังหวัดน่าน มีเทศบาลตำบล 18 แห่ง
    4. จังหวัดพะเยา มีเทศบาลตำบล 33 แห่ง
    5. จังหวัดแพร่ มีเทศบาลตำบล 25 แห่ง
    6. จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีเทศบาลตำบล 6 แห่ง
    7. จังหวัดลำปาง มีเทศบาลตำบล 40 แห่ง
    8. จังหวัดลำพูน มีเทศบาลตำบล 38 แห่ง
    9. จังหวัดอุตรดิตถ์ มีเทศบาลตำบล 27 แห่ง
  • องค์การบริหารส่วนตำบล 506 แห่ง ประกอบด้วย
    1. จังหวัดเชียงราย มีองค์การบริหารส่วนตำบล 70 แห่ง
    2. จังหวัดเชียงใหม่ มีองค์การบริหารส่วนตำบล 89 แห่ง
    3. จังหวัดน่าน มีองค์การบริหารส่วนตำบล 80 แห่ง
    4. จังหวัดพะเยา มีองค์การบริหารส่วนตำบล 36 แห่ง
    5. จังหวัดแพร่ มีองค์การบริหารส่วนตำบล 57 แห่ง
    6. จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีองค์การบริหารส่วนตำบล 42 แห่ง
    7. จังหวัดลำปาง มีองค์การบริหารส่วนตำบล 61 แห่ง
    8. จังหวัดลำพูน มีองค์การบริหารส่วนตำบล 18 แห่ง
    9. จังหวัดอุตรดิตถ์ มีองค์การบริหารส่วนตำบล 53 แห่ง

ประชากรศาสตร์

ภาษา

พื้นที่ของจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน พะเยา ลำพูน ลำปาง แพร่ น่าน และบางส่วนของจังหวัดอุตรดิตถ์ เคยเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรล้านนา ทำให้เกิดลักษณะของตัวอักษรและสำเนียงเฉพาะถิ่น เรียกว่าอักษรธรรมล้านนา (ตั๋วเมือง) และภาษาถิ่นพายัพ (กำเมือง)

สถิติประชากร

อันดับ	จังหวัด	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2561)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2558)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2557)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2556)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2555)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2554)	จำนวน (คน) (31 ธันวาคม 2553)
1	เชียงใหม่	1,763,742	1,728,242	1,678,284	1,666,888	1,655,642	1,646,144	1,640,479
2	เชียงราย	1,292,130	1,277,950	1,207,699	1,204,660	1,200,423	1,198,656	1,198,218
3	ลำปาง	742,883	752,356	753,013	754,862	756,811	757,534	761,949
4	น่าน	478,989	479,518	478,264	477,912	477,673	476,612	476,363
5	พะเยา	475,215	482,645	484,454	486,744	488,120	486,472	486,304
6	อุตรดิตถ์	455,403	459,768	460,400	460,995	461,294	461,040	462,618
7	แพร่	445,090	452,346	454,083	456,074	457,607	458,750	460,756
8	ลำพูน	405,955	406,385	405,468	405,268	404,673	403,952	404,560
9	แม่ฮ่องสอน	282,566	273,764	248,178	246,549	244,356	244,048	242,742
—	รวม	6,341,973	6,312,974	6,169,843	6,159,952	6,146,599	6,133,208	6,133,989

เมืองใหญ่

รายการเมืองใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ 10 อันดับ (เรียงตามจำนวนประชากร)

ลำดับ	ชื่อเทศบาล	อำเภอที่ตั้ง	จังหวัดที่ตั้ง	ประชากร (คน) (ข้อมูลสิ้นปี 2567)	เนื้อที่ (ตร.กม.)	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.)
1	นครเชียงใหม่	อำเภอเมืองเชียงใหม่	จังหวัดเชียงใหม่	113,529	40.22	2,822.70
2	นครเชียงราย	อำเภอเมืองเชียงราย	จังหวัดเชียงราย	78,488	60.85	1,289.86
3	นครลำปาง	อำเภอเมืองลำปาง	จังหวัดลำปาง	47,764	22.17	2,154.44
4	เมืองเขลางค์นคร	อำเภอเมืองลำปาง	จังหวัดลำปาง	58,574	195.49	299.63
5	เมืองอุตรดิตถ์	อำเภอเมืองอุตรดิตถ์	จังหวัดอุตรดิตถ์	27,815	13.49	2,061.90
6	เมืองแม่โจ้	อำเภอสันทราย	จังหวัดเชียงใหม่	23,188	19.46	1,191.57
7	เมืองต้นเปา	อำเภอสันกำแพง	จังหวัดเชียงใหม่	20,682	15.36	1,346.48
8	เมืองแม่เหียะ	อำเภอเมืองเชียงใหม่	จังหวัดเชียงใหม่	19,967	24.41	817.98
9	เมืองน่าน	อำเภอเมืองน่าน	จังหวัดน่าน	18,417	7.60	2,423.29
10	เมืองสุเทพ	อำเภอเมืองเชียงใหม่	จังหวัดเชียงใหม่	16,873	58.95	286.23

การศึกษา

สถาบันอุดมศึกษาที่สำคัญของภาคเหนือ ได้แก่

สถาบันอุดมศึกษาของรัฐและในกำกับของรัฐ สถาบันอุดมศึกษาที่สำคัญ ได้แก่

• สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ
  • มหาวิทยาลัยราชภัฏ กลุ่มภาคเหนือ
    1. วิทยาเขตเชียงราย
    2. วิทยาเขตเชียงใหม่
    3. วิทยาเขตลำปาง
    4. วิทยาเขตอุตรดิตถ์
    5. วิทยาเขตกำแพงเพชร
    6. วิทยาเขตพิษณุโลก
    7. วิทยาเขตเพชรบูรณ์
    8. วิทยาเขตนครสวรรค์
  • มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา
    1. วิทยาเขตเชียงราย
    2. วิทยาเขตภาคพายัพ เชียงใหม่
    3. วิทยาเขตลำปาง
    4. วิทยาเขตน่าน
  • สถาบันวิทยาลัยชุมชน
    1. วิทยาลัยชุมชนน่าน
    2. วิทยาลัยชุมชนแพร่
    3. วิทยาลัยชุมชนแม่ฮ่องสอน

• สถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ
  • มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
  • มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
  • มหาวิทยาลัยแม่โจ้
    1. วิทยาเขตเขตแพร่ เฉลิมพระเกียรติ
  • มหาวิทยาลัยพะเยา
    1. วิทยาเขตเชียงราย
  • มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง

• สถาบันอุดมศึกษาเอกชน
  • มหาวิทยาลัยนอร์ท-เชียงใหม่
  • มหาวิทยาลัยพายัพ
  • มหาวิทยาลัยฟาร์อีสเทอร์น
  • มหาวิทยาลัยเนชั่น
  • วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง
  • วิทยาลัยเชียงราย
  • วิทยาลัยแสงธรรม
    1. วิทยาเขตเซเวียร์ เชียงราย

• สถาบันอุดมศึกษานอกระบบ (สังกัดอื่น)
  • วิทยาเขตสงฆ์ล้านนา
  • วิทยาเขตเชียงราย
  • วิทยาเขตสงฆ์น่าน
  • วิทยาเขตสงฆ์พุทธชินราช
  • วิทยาเขตล้านนา
  • วิทยาเขตกำแพงเพชร
  • วิทยาเขตพิจิตร
  • มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ เชียงใหม่
  • มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ ลำปาง
  • มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ สุโขทัย
  • มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ เพชรบูรณ์

การขนส่ง

การขนส่งทางอากาศ

การขนส่งทางอากาศของภาคเหนือ ได้แก่

• ภายใต้บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)
  • ท่าอากาศยานนานาชาติเชียงใหม่
  • ท่าอากาศยานนานาชาติแม่ฟ้าหลวง เชียงราย

• ภายใต้กรมท่าอากาศยาน กระทรวงคมนาคม
  • ท่าอากาศยานน่านนคร
  • ท่าอากาศยานแพร่
  • ท่าอากาศยานแม่ฮ่องสอน
  • ท่าอากาศยานลำปาง

การขนส่งทางบก

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ลำปาง–งาว–พะเยา–เชียงราย–แม่สาย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 (อุตรดิตถ์–เด่นชัย–ลำปาง–ลำพูน–เชียงใหม่)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 101 (สุโขทัย–เด่นชัย–แพร่–น่าน–ด่านพรมแดน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 102 (อุตรดิตถ์–เมืองเก่า)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 103 (งาว–ร้องกวาง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 105 (แม่สอด–แม่สะเรียง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 106 (เชียงใหม่–สวรรคโลก)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 107 (เชียงใหม่–แม่จัน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 (เชียงใหม่–แม่สะเรียง)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 109 (ฝาง–แม่สรวย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 116 (สันป่าตอง–ลำพูน)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 118 (เชียงใหม่–เชียงราย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1095 (แม่มาลัย–ปาย)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1263 (ขุนยวม–แม่นาจร)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1265 (ปาย–วัดจันทร์)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1270 (กองลอย–แม่ลาน้อย)

สถานที่สำคัญ

ภาพพาโนรามาภูชี้ฟ้า

อุทยานแห่งชาติ วนอุทยาน และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า

ภาคเหนือ มีอุทยานแห่งชาติ , วนอุทยาน และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ดังนี้

• จังหวัดเชียงใหม่
  มีอุทยานแห่งชาติ 13 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 4 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์
  2. อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย
  3. อุทยานแห่งชาติขุนขาน
  4. อุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก
  5. อุทยานแห่งชาติดอยเวียงผา
  6. อุทยานแห่งชาติผาแดง
  7. อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้
  8. อุทยานแห่งชาติแม่โถ
  9. อุทยานแห่งชาติแม่วาง
  10. อุทยานแห่งชาติศรีลานนา
  11. อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง
  12. อุทยานแห่งชาติออบขาน
  13. อุทยานแห่งชาติออบหลวง
  14. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว
  15. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่เลา - แม่แสะ
  16. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสะเมิง
  17. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย
• จังหวัดลำพูน
  มีอุทยานแห่งชาติ 2 แห่ง, วนอุทยาน 1 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 1 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติแม่ปิง
  2. อุทยานแห่งชาติดอยขุนตาล
  3. วนอุทยานดอยเวียงแก้ว
  4. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง
• จังหวัดเชียงราย
  มีอุทยานแห่งชาติ 5 แห่ง และวนอุทยาน 15 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติดอยหลวง
  2. อุทยานแห่งชาติขุนแจ
  3. อุทยานแห่งชาติลำน้ำกก
  4. อุทยานแห่งชาติภูชี้ฟ้า
  5. อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน
  6. วนอุทยานน้ำตกขุนน้ำยาบ
  7. วนอุทยานดอยหัวแม่คำ
  8. วนอุทยานถ้ำผาแล
  9. วนอุทยานน้ำตกตาดควัน
  10. วนอุทยานน้ำตกตาดสวรรค์
  11. วนอุทยานน้ำตกตาดสายรุ้ง
  12. วนอุทยานน้ำตกแม่สลอง
  13. วนอุทยานน้ำตกวังธารทอง
  14. วนอุทยานน้ำตกศรีชมภู
  15. วนอุทยานน้ำตกห้วยตาดทอง
  16. วนอุทยานน้ำตกห้วยแม่สัก
  17. วนอุทยานพญาพิภักดิ์
  18. วนอุทยานสันผาพญาไพร
  19. วนอุทยานห้วยทรายมาน
  20. วนอุทยานห้วยน้ำช้าง
• จังหวัดลำปาง
  มีอุทยานแห่งชาติ 5 แห่ง และพื้นที่สงวนชีวมณฑล 1 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน
  2. อุทยานแห่งชาติดอยจง
  3. อุทยานแห่งชาติแม่วะ
  4. อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท
  5. อุทยานแห่งชาติเขลางค์บรรพต
  6. พื้นที่สงวนชีวมณฑลสวนสัก ห้วยทาก
• จังหวัดพะเยา
  มีอุทยานแห่งชาติ 3 แห่ง, วนอุทยาน 2 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 2 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติดอยภูนาง
  2. อุทยานแห่งชาติแม่ปืม
  3. อุทยานแห่งชาติภูซาง
  4. วนอุทยานน้ำตกน้ำมิน
  5. วนอุทยานร่องคำหลวง
  6. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาช้าง
  7. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ
• จังหวัดอุตรดิตถ์
  มีอุทยานแห่งชาติ 3 แห่ง, วนอุทยาน 4 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 3 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติภูสอยดาว
  2. อุทยานแห่งชาติลำน้ำน่าน
  3. อุทยานแห่งชาติต้นสักใหญ่
  4. วนอุทยานถ้ำจัน
  5. วนอุทยานเขาพลึง - บ้านด่าน
  6. วนอุทยานน้ำตกแม่เฉย
  7. วนอุทยานห้วยน้ำลี
  8. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเมี่ยง-ภูทอง
  9. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่จริม
  10. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าน้ำปาด
• จังหวัดแม่ฮ่องสอน
  มีอุทยานแห่งชาติ 4 แห่ง, วนอุทยาน 10 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 5 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติน้ำตกแม่สุรินทร์
  2. อุทยานแห่งชาติถ้ำปลา-น้ำตกผาเสื่อ
  3. อุทยานแห่งชาติแม่เงา
  4. อุทยานแห่งชาติสาละวิน
  5. วนอุทยานแก้วโกมล
  6. วนอุทยานถ้ำธาราลอด
  7. วนอุทยานทุ่งบัวตอง
  8. วนอุทยานน้ำตกกลอโค๊ะ
  9. วนอุทยานน้ำตกแม่ยวมหลวง
  10. วนอุทยานน้ำตกแม่สวรรค์น้อย
  11. วนอุทยานน้ำตกไม้ซางหนาม
  12. วนอุทยานน้ำตกห้วยแม่แสด
  13. วนอุทยานผาหินตั้ง
  14. วนอุทยานไม้สักใหญ่
  15. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยเวียงหล้า
  16. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ยวมฝั่งขวา
  17. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลุ่มน้ำปาย
  18. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสันปันแดน
  19. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสาละวิน
• จังหวัดน่าน
  มีอุทยานแห่งชาติ 7 แห่ง, วนอุทยาน 1 แห่ง, เขตห้ามล่าสัตว์ป่า 1 แห่ง และสวนรุกขชาติ 2 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติดอยภูคา
  2. อุทยานแห่งชาติขุนสถาน
  3. อุทยานแห่งชาติศรีน่าน
  4. อุทยานแห่งชาติขุนน่าน
  5. อุทยานแห่งชาติแม่จริม
  6. อุทยานแห่งชาตินันทบุรี
  7. อุทยานแห่งชาติถ้ำสะเกิน
  8. วนอุทยานถ้ำผาตูบ
  9. เขตห้ามล่าสัตว์ป่าภูฟ้า
  10. สวนรุกขชาติแช่แห้ง
  11. สวนรุกขชาติห้วยน้ำอุ่น
• จังหวัดแพร่
  มีอุทยานแห่งชาติ 3 แห่ง, วนอุทยาน 3 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 2 แห่ง ได้แก่
  1. อุทยานแห่งชาติเวียงโกศัย
  2. อุทยานแห่งชาติแม่ยม
  3. อุทยานแห่งชาติดอยผากลอง
  4. วนอุทยานดอยม่อนแก้ว - ม่อนเด็ง
  5. วนอุทยานผาหลักหมื่น
  6. วนอุทยานแพะเมืองผี
  7. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยหลวง
  8. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลำน้ำน่านฝั่งขวา

เขื่อน

ภาคเหนือ มีเขื่อนของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ ดังนี้

• จังหวัดอุตรดิตถ์
  1. เขื่อนสิริกิติ์
• จังหวัดเชียงใหม่
  1. เขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล
  2. เขื่อนแม่กวงอุดมธารา
• จังหวัดลำปาง
  1. เขื่อนกิ่วลม
  2. เขื่อนกิ่วคอหมา

ทิวเขาที่สำคัญ

• ทิวเขาแดนลาว
• ทิวเขาถนนธงชัย
• ทิวเขาหลวงพระบาง
• ทิวเขาผีปันน้ำ
• ทิวเขาดอยมอนกุจู
• ทิวเขาดอยอินทนนท์
• ทิวเขาขุนตาน
• ทิวเขาพลึง
• ทิวเขาดอยภูสอยดาว

อ้างอิง

1. "การแบ่งภูมิภาคทางภูมิศาสตร์". สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. สืบค้นเมื่อ 17 March 2023.
2. "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2020-07-07.
3. "ราชบัณฑิตยสถาน". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-10-31. สืบค้นเมื่อ 2007-06-24.
4. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2561." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat61.htm^{[ลิงก์เสีย]} 2562. สืบค้น 6 ธันวาคม 2561.
5. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2558." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat58.htm 2558. สืบค้น 16 กุมภาพันธ์ 2559.
6. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2557." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat57.html 2558. สืบค้น 1 มีนาคม 2558.
7. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักทะเบียนกลาง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเนกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่างๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๕๖, เล่ม ๑๓๑, ตอน ๔๑ ง , ๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๗, หน้า ๑
8. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2555." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat55.html 2555. สืบค้น 3 เมษายน 2556.
9. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2554." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat54.html 2555. สืบค้น 6 เมษายน 2555.
10. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2553." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [1] เก็บถาวร 2011-07-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 2553. สืบค้น 22 มีนาคม 2554.
11. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ระบบสถิติทางการทะเบียน : สถิติจำนวนประชากรและบ้าน ข้อมูล ปี 2567." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statyear/#/ [ม.ป.ป.]. สืบค้น 19 มกราคม 2568.
12. [2]

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ภาคเหนือ (ประเทศไทย)

• คู่มือการท่องเที่ยว ภาคเหนือ (ประเทศไทย) จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)

19°N 99°E / 19°N 99°E / 19; 99