อำเภอบ้านไผ่

บ้านไผ่ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดขอนแก่น โดยถือเป็นอำเภอขนาดใหญ่ที่มีถนนมิตรภาพและทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือพาดผ่าน ในอนาคตจะเป็นอำเภอชุมทางซึ่งมีทางรถไฟสายใหม่ ผ่านภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนกลาง และไปสิ้นสุดจังหวัดนครพนม

อำเภอบ้านไผ่
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ban Phai
สถานีรถไฟบ้านไผ่แห่งเดิมเมื่อปี พ.ศ. 2511
คำขวัญ:  นามเมืองบ้านไผ่ พระเจ้าใหญ่ผือบัง จิตรกรรมฝาหนังล้ำเลอค่า แก่งละหว้าแหล่งอุดม เยี่ยมชมรอยพระพุทธบาทหินลาด ศูนย์วิทยาศาสตร์ ม.รามฯ
แผนที่จังหวัดขอนแก่น เน้นอำเภอบ้านไผ่
พิกัด: 16°3′36″N 102°43′51″E / 16.06000°N 102.73083°E / 16.06000; 102.73083
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ขอนแก่น
พื้นที่
• ทั้งหมด	497.7 ตร.กม. (192.2 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2567)
• ทั้งหมด	97,425 คน
• ความหนาแน่น	195.75 คน/ตร.กม. (507.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	40110
รหัสภูมิศาสตร์	4010
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ้านไผ่ เลขที่ 712 หมู่ที่ 3 ถนนเจนจบทิศ ตำบลในเมือง อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น 40110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอบ้านไผ่เดิมชื่อ "บ้านเกิ้ง" อยู่ในความปกครองของเมืองชลบถวิบูลย์ หรือ เมืองชนบท ต่อมาทางราชการประกาศใช้พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457 บ้านเกิ้งได้รับการยกฐานะเป็น ตำบลบ้านเกิ้ง ขึ้นกับอำเภอชนบท จนกระทั่งปี พ.ศ. 2471 ตำบลบ้านเกิ้งก็ได้รับการยกฐานะเป็น กิ่งอำเภอบ้านไผ่ ประกอบด้วยตำบลบ้านเกิ้ง บ้านเป้า บ้านแคนเหนือ เชื่อกันว่าบริเวณที่ตั้งคงมีต้นไผ่ขึ้นริมคลองห้วยจิกเป็นจำนวนมาก สถานที่ตั้งกิ่งอำเภออยู่ทางทิศตะวันออกของสถานีรถไฟบ้านไผ่ โดยหลวงราษฎร์ธุรกิจ (โสฬส อินทรกำแหง) มีศรัทธายกที่ดินให้

กิ่งอำเภอบ้านไผ่ได้รับการยกฐานะเป็น อำเภอบ้านไผ่ เปิดให้บริการประชาชนตั้งแต่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2482 แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 4 ตำบล คือ ตำบลบ้านไผ่ บ้านเป้า บ้านแคนเหนือ บ้านเปือยน้อย ต่อมาใน พ.ศ. 2486 อำเภอชนบทถูกไฟไหม้ ทางราชการจึงได้รวมอำเภอชนบทเข้ากับอำเภอบ้านไผ่ จนถึง พ.ศ. 2509 จึงแยกอำเภอชนบทออกไป

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ้านไผ่มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านแฮด
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอโกสุมพิสัยและอำเภอกุดรัง (จังหวัดมหาสารคาม)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเปือยน้อย อำเภอหนองสองห้อง และอำเภอโนนศิลา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอชนบทและอำเภอมัญจาคีรี

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบ้านไผ่แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 110 หมู่บ้าน

1. บ้านไผ่ (Ban Phai) 13 หมู่บ้าน 2. ในเมือง (Nai Mueang) 9 หมู่บ้าน 3. เมืองเพีย (Mueang Phia) 14 หมู่บ้าน 4. บ้านลาน (Ban Lan) 15 หมู่บ้าน 5. แคนเหนือ (Khaen Nuea) 9 หมู่บ้าน

6. ภูเหล็ก (Phu Lek) 9 หมู่บ้าน 7. ป่าปอ (Pa Po) 11 หมู่บ้าน 8. หินตั้ง (Hin Tang) 12 หมู่บ้าน 9. หนองน้ำใส (Nong Nam Sai) 12 หมู่บ้าน 10. หัวหนอง (Hua Nong) 6 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบ้านไผ่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองบ้านไผ่ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านไผ่ ตำบลในเมือง และตำบลหนองน้ำใส
• เทศบาลตำบลในเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลในเมือง (นอกเขตเทศบาลเมืองบ้านไผ่)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านไผ่ (นอกเขตเทศบาลเมืองบ้านไผ่)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองเพีย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองเพียทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านลานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแคนเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแคนเหนือทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลภูเหล็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลภูเหล็กทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าปอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าปอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหินตั้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหินตั้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองน้ำใส ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองน้ำใส (นอกเขตเทศบาลเมืองบ้านไผ่)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวหนอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวหนองทั้งตำบล

การศึกษา

• ระดับอุดมศึกษา ได้แก่ มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดขอนแก่น
• ระดับอาชีวศึกษา ได้แก่ วิทยาลัยการอาชีพบ้านไผ่
• ระดับมัธยมศึกษา (สังกัด สพม.25) ได้แก่ โรงเรียนบ้านไผ่ (ข.ก.๕), โรงเรียนบ้านไผ่พิทยาคม, โรงเรียนบ้านไผ่ศึกษา และโรงเรียนบ้านลานวิทยาคม

อ้างอิง

1. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอบ้านไผ่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 45 (0 ง): 245–246. 22 เมษายน 2471. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2010-08-12.
2. "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ยกฐานะกิ่งอำเภอบ้านไผ่ ขึ้นอำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น ขึ้นเป็นอำเภอ ขนานนามว่า อำเภอบ้านไผ่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 3321. 5 กุมภาพันธ์ 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2010-08-12.
3. "ประวัติความเป็นมา - สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านไผ่". สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านไผ่. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-03-04. สืบค้นเมื่อ 2025-05-17.